TCTM – Những nỗ lực mở rộng môi trường sống của con người trong vũ trụ hứa hẹn mở ra một thị trường mới cho ngành thang máy, đóng vai trò chính trong công tác vận chuyển vật tư, thiết bị và con người từ tàu đổ bộ lên bề mặt các thiên thể.
Theo thông tin được Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA) công bố ngày 21/12/2023 vừa qua, các phi hành gia của cơ quan này gồm Nicole Mann và Doug “Wills” Wheelock đã tham gia một thử nghiệm gần đây về mô hình thang máy cho hệ thống tàu đổ bộ mặt trăng Starship của Tập đoàn Công nghệ Khai phá Không gian (SpaceX).
Nếu mọi việc diễn ra theo đúng kế hoạch, chiếc thang máy này sẽ sẵn sàng cho nhiệm vụ Artemis 3 và 4, đầy tham vọng vào năm 2025 và 2028. Chương trình Artemis được coi là sứ mệnh quốc tế do NASA dẫn đầu với mục tiêu xây dựng các căn cứ có người ở trên bề mặt Mặt Trăng vào năm 2025 và Sao Hỏa vào năm 2035.
Hệ thống Starship sẽ đóng vai trò trung chuyển, đưa hai phi hành gia từ tàu vũ trụ Orion của NASA quay quanh và đổ bộ lên bề mặt của Mặt Trăng. Tàu Starship cũng là nơi sinh sống chính của các phi hành gia trong khoảng 1 tuần ở trên Mặt Trăng và đưa họ từ bề mặt Mặt Trăng trở lại tàu vũ trụ Orion sau khi hoàn thành sứ mệnh.
Các phi hành gia NASA Nicole Mann và Doug “Wheels” Wheelock đang thử nghiệm mô hình thang máy. (Ảnh: SpaceX)
Trong khi đó, hệ thống thang máy của Starship có nhiệm vụ vận chuyển thiết bị, vật tư và phi hành đoàn từ khu vực đỉnh tàu đổ bộ lên bề mặt Mặt Trăng. Thử nghiệm của NASA cho phép các phi hành gia tương tác với một mô hình thang máy có thiết kế giống như hệ thống thang máy sẽ được lắp đặt tại tàu Starship.
Cuộc thử nghiệm này nhằm giúp NASA và SpaceX thu thập các dữ liệu quan trọng về khả năng sử dụng, hoạt động của thang máy từ góc độ phi hành đoàn.
Được xây dựng tại cơ sở của Tập đoàn SpaceX ở Hawthorne, California, phiên bản mô hình thang máy thử nghiệm được lắp đặt đầy đủ các cụm cơ khí và mô phỏng chính xác giao diện, kích thước.
Mô phỏng hệ thống thang máy trên tàu Starship của SpaceX. Nguồn: SpaceX
Trong quá trình thử nghiệm, các phi hành gia của NASA được yêu cầu mặc các bộ đồ vũ trụ mô phỏng để mang tới trải nghiệm chính xác nhất về những hạn chế trong khả năng di chuyển mà phi hành đoàn sẽ phải đối mặt. Đối với nhiệm vụ Artemis III, phi hành đoàn sẽ mặc những bộ đồ vũ trụ tiên tiến mới đang được Axiom Space phát triển.
Kết thúc thử nghiệm, các phi hành gia cũng đã cung cấp các phản hồi liên quan tới vấn đề trong quá trình điều khiển, vận hành thang máy chẳng hạn như chốt cửa thang, lối ra vào cabin thang máy, không gian cho việc vận chuyển hàng hóa và các vấn đề khác trong quá trình thang máy hoạt động.
Tuy nhiên, trước khi đưa con người lên Mặt Trăng theo kế hoạch, Starship sẽ phải thực hiện thành công sứ mệnh phóng tàu không người lái lên bề mặt Mặt Trăng. SpaceX đã phóng thử lần 2 hệ thống tên lửa và tàu vũ trụ Starship vào tháng 11/2023 vừa qua, nhưng cuộc thử nghiệm vẫn chưa thành công. Điều này khiến NASA lo lắng về việc đáp ứng thời hạn thực hiện các nhiệm vụ trong Chương trình Artemis.
Mô phỏng kế hoạch của SpaceX đưa con người lên Sao Hỏa. Nguồn: SpaceX
Ý tưởng về thang máy vũ trụ (Space Elevator) – một phương tiện vận chuyển thẳng đứng từ mặt đất lên quỹ đạo địa tĩnh, vẫn chưa rõ sẽ được hiện thực hóa ra sao và khi nào. Tuy nhiên, với những nỗ lực trong khám phá không gian, thiết lập môi trường sống ngoài vũ trụ của con người cũng được dự đoán sẽ mở ra một thị trường mới cho ngành thang máy.
Cụ thể, những kế hoạch cho mở rộng môi trường sống của con người trong vũ trụ, chẳng hạn như Sao Hỏa hay Mặt Trăng đã được phát triển. Các cơ sở nghiên cứu, trạm vũ trụ hay xa hơn là các khu định cư của con người tại các hành tinh sẽ đưa tới nhu cầu về giải pháp phương tiện vận chuyển thẳng đứng để chuyển thiết bị, vật tư và con người từ tàu đổ bộ đến bề mặt thiên thể.
Vai trò của thang máy trong kỷ nguyên vũ trụ mới hiện chỉ có sự tham gia của các công ty, tổ chức liên quan đến vũ trụ như Space X, NASA, ESA,… chứ không phải các công ty thang máy. Vì vậy, đây là thời điểm tốt nhất để các công ty thang máy bắt đầu nghiên cứu và phát triển về mối quan hệ giữa thang máy và môi trường vũ trụ.
Quan trọng hơn, chính những tiến bộ đạt được trong công tác nghiên cứu vật liệu, linh kiện thang máy được sử dụng cho ngành công nghiệp vụ trụ cũng sẽ mang lại lợi ích cho chính thang máy thông thường hiện nay nhờ vào những cải tiến giúp vật liệu vững chắc hơn, thiết bị nhẹ hơn và hoạt động hiệu quả hơn.
Thang máy vũ trụ – giấc mơ không tưởng chờ ngày thành hiện thực
