Trong không gian hạn chế ấy, mọi người đều bình đẳng, cùng chia sẻ một khoảng thời gian ngắn ngủi, cùng hướng về một đích đến chung. Chính sự gần gũi về mặt không gian này tạo nên một môi trường giao tiếp đặc biệt, nơi những quy tắc ứng xử, những chuẩn mực văn hóa được thể hiện rõ nét.

Hãy thử quan sát, chỉ trong vài phút ngắn ngủi di chuyển, ta có thể bắt gặp muôn hình vạn trạng. Một cái gật đầu chào hỏi nhẹ nhàng khi bước vào, một nụ cười thân thiện đáp lại, một cử chỉ nhường nhịn khi thang máy đông người… Tất cả những hành động nhỏ bé ấy, tuy đơn giản nhưng lại toát lên sự tôn trọng, lịch sự và tinh thần cộng đồng. Đó là hình ảnh những người trẻ tuổi nhanh nhẹn đỡ lấy túi đồ nặng cho người lớn tuổi, là những người đàn ông lịch thiệp nhường chỗ cho phụ nữ mang thai, là những hành khách kiên nhẫn chờ đợi người bên trong ra hết mới bước vào.

Ngược lại, những hành vi chen lấn, xô đẩy, nói chuyện ồn ào, sử dụng điện thoại vô tư hay thậm chí xả rác bừa bãi trong thang máy lại phản ánh sự thiếu ý thức, vô tâm và thiếu tôn trọng người khác. Đôi khi, chỉ một ánh mắt thiếu thiện cảm, một lời nhận xét khiếm nhã, hay một hành động chen ngang bất lịch sự cũng đủ để phá vỡ không khí hòa nhã, gây ra những mâu thuẫn, khó chịu không đáng có.

Văn hóa thang máy không chỉ dừng lại ở những quy tắc ứng xử cơ bản, mà còn thể hiện ở cách con người ứng xử với những tình huống bất ngờ. Khi thang máy gặp sự cố, bị kẹt lại giữa chừng, sự bình tĩnh, tự chủ và tinh thần tương trợ lẫn nhau sẽ giúp mọi người vượt qua khó khăn một cách an toàn. Ngược lại, sự hoảng loạn, ích kỷ, chỉ lo cho bản thân sẽ khiến tình hình trở nên xấu hơn.

Thang máy còn là nơi giao thoa, phản ánh sự đa dạng văn hóa trong xã hội hiện đại. Người già, trẻ nhỏ, người nước ngoài, người khuyết tật… mỗi người một hoàn cảnh, một cách ứng xử khác nhau. Sự thấu hiểu, tôn trọng và sẵn sàng giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn chính là biểu hiện đẹp của văn hóa thang máy, góp phần xây dựng một xã hội văn minh, nhân ái.

Tuy nhiên, không phải lúc nào thang máy cũng là không gian lý tưởng cho những cuộc giao tiếp văn minh. Đôi khi, nó cũng trở thành nơi phát sinh những mâu thuẫn, xích mích không đáng có. Một ánh mắt nhìn chằm chằm, một lời nhận xét khiếm nhã, một hành động khiêu khích… đều có thể dẫn đến những xung đột khó lường. Chính vì vậy, mỗi người cần phải có ý thức tự điều chỉnh hành vi của mình, tránh những hành động gây ảnh hưởng đến người khác, để biến không gian chung trở nên thân thiện và thoải mái hơn.

Văn hóa thang máy còn phản ánh sự phát triển của một xã hội. Ở những nước phát triển, văn hóa thang máy thường được chú trọng, người dân có ý thức cao trong việc chấp hành các quy tắc ứng xử. Ngược lại, ở những nước đang phát triển, văn hóa thang máy còn nhiều hạn chế, cần được quan tâm và nâng cao hơn nữa.

Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức về văn hóa thang máy là rất quan trọng. Mỗi cá nhân cần ý thức được vai trò của mình trong việc xây dựng một môi trường thang máy văn minh, lịch sự. Từ những hành động nhỏ nhất như xếp hàng theo thứ tự, giữ yên lặng, nhường nhịn người khác… đều góp phần tạo nên một không gian chung thoải mái và an toàn.

Có thể nói, thang máy như một gương phản chiếu trung thực văn hóa đô thị. Nó cho thấy sự phát triển kinh tế, công nghệ của một xã hội, đồng thời cũng phản ánh trình độ dân trí, ý thức cộng đồng và nét đẹp trong ứng xử của con người. Xây dựng một văn hóa thang máy văn minh, lịch sự không chỉ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống đô thị, mà còn là cách để chúng ta thể hiện bản sắc văn hóa, hình ảnh một quốc gia văn minh, hiện đại.

Tác giả: Lê Hoàng Hiệp

Cuộc thi “Viết về nghề thang máy” do Tạp chí Thang máy phát động nhân dịp Ngày Thang máy Việt Nam 16/7 (Vietnam Lift Day) nhằm tôn vinh các giá trị, nét đẹp của người làm nghề thang máy. Thời gian gửi bài dự thi từ 16/07/2024 đến 16/07/2025 (Bài dự thi được trao giải hàng tháng và giải chung cuộc).

Chi tiết thể lệ cuộc thi đọc tại:

Phát động cuộc thi “Viết về nghề thang máy”