Trong nhiều tòa nhà và chung cư hiện nay, tranh cãi thường xuyên xảy ra xung quanh vấn đề bảo trì – sửa chữa thang máy: vì sao thang máy liên tục gặp sự cố, hư hỏng; linh kiện, thiết bị đã đến hạn phải thay thế hay chưa; chất lượng bảo trì có đảm bảo hay không… Thiếu các cơ sở pháp lý và kỹ thuật cụ thể được chuẩn hóa khiến đơn vị quản lý tòa nhà, cư dân và đơn vị dịch vụ kỹ thuật khó đi tới thống nhất. 

20 người kẹt gần 1 giờ trong thang máy chung cư CT8 Đại Thanh vào tối 19/3/2025. Tại thời điểm xảy ra vụ việc, 2 trong tổng số 5 thang máy của tòa nhà có puly, dây cáp tải đã hoạt động 10 năm nhưng chưa được thay thế.

Ông Dương Trường Giang – Trưởng Ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN/TC 178 “Thang máy, thang cuốn và băng tải chở người”, hệ thống Tiêu chuẩn Quốc gia (TCVN) về thang máy hiện hành của Việt Nam đã làm tốt vai trò quản lý an toàn trong khâu thiết kế và lắp đặt, kiểm định kỹ thuật. Những tiêu chuẩn này đã góp phần đảm bảo cung cấp đến người dùng các thiết bị đáp ứng yêu cầu an toàn.

Dù vậy, “vòng đời” của một chiếc thang máy kéo dài hàng chục năm. Vấn đề đảm bảo an toàn phụ thuộc rất lớn vào quá trình vận hành, bảo trì và sửa chữa định kỳ. Đáng tiếc, đây lại là phần nội dung chưa được đề cập đầy đủ, chi tiết trong các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật về thang máy hiện tại.

Để giải quyết vấn đề trong giai đoạn quản lý vận hành và bảo trì, sửa chữa, Ban Kỹ thuật Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN/TC 178 vừa qua đã xây dựng dự thảo bộ TCVN mới về “Thang máy – Yêu cầu chung trong vận hành, bảo trì, sửa chữa và sử dụng”, dự kiến ban hành vào năm 2026. Dự thảo tập trung vào các nhóm nội dung trọng tâm nhằm chuẩn hóa công tác quản lý thang máy sau lắp đặt.

Thứ nhất, khuyến cáo về tuổi thọ linh kiện hao mòn nhanh và các thiết bị chính. Đây là cơ sở kỹ thuật để các Ban Quản lý tòa nhà, chủ sở hữu và đơn vị bảo trì lập kế hoạch sửa chữa, thay thế hoặc hiện đại hóa thang máy theo lộ trình. Việc này nhằm chuyển đổi từ hình thức sửa chữa thụ động khi xảy ra sự cố sang bảo trì, thay thế chủ động, đảm bảo tính liên tục trong vận hành thang máy.

Thứ hai, dự thảo TCVN “Thang máy – Yêu cầu chung trong vận hành, bảo trì, sửa chữa và sử dụng cũng đưa ra các yêu cầu về trình độ nhân sự kỹ thuật thang máy theo vai trò chức năng như từ nhân viên kỹ thuật (vận hành, bảo trì) đến chuyên gia tổ chức, quản lý. Đồng thời, dự thảo đưa ra các yêu cầu chung mà đơn vị chuyên môn dịch vụ thang máy phải đáp ứng như tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, phương tiện kỹ thuật, cũng như xây dựng kế hoạch định mức nhân sự và công việc khoa học, bài bản

Thứ ba, đẩy mạnh chuyển đổi số thông qua mã định danh thiết bị. Dự thảo đưa ra khuyến cáo về việc gắn mã định danh để quản lý thang máy. Mã định danh này cho phép truy xuất dữ liệu về lý lịch thang máy, bao gồm: nguồn gốc xuất xứ, lịch sử bảo trì, nội dung sửa chữa và các lỗi kỹ thuật từng ghi nhận. Hệ thống dữ liệu này nhằm hỗ trợ cơ quan quản lý, chủ sở hữu, người sử dụng và các bên liên quan trong việc giám sát và minh bạch hóa thông tin thiết bị. Đồng thời, tạo điều kiện để người sử dụng tham gia trực tiếp trong vấn đề giám sát, quản lý an toàn thang máy.

Bên cạnh các nội dung nổi bật được đề cập, dự thảo cũng đưa ra các chỉ số để đánh giá chất lượng vận hành thang máy. Dự thảo đề xuất các chỉ số đo lường cụ thể về độ ồn, độ rung và độ giật của thang máy. Các chỉ số này được đo lường định kỳ hoặc khi thiết bị có dấu hiệu hoạt động bất thường. Đây là căn cứ để đánh giá chất lượng dịch vụ bảo trì và tình trạng thực tế của thang máy.

Để hoàn thiện các nội dung dự thảo trước khi ban hành, Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam sẽ tổ chức Tọa đàm Quốc tế: Lấy ý kiến Dự thảo Tiêu chuẩn Quốc gia ngành thang máy Việt Nam diễn ra vào lúc 13:00 ngày 4/12/2025, trong khuôn khổ Vietnam Elevator Expo 2025 tại Trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn – SECC (Quận 7, TP.HCM) do Hiệp hội Thang máy Việt Nam và VINEXAD (Bộ Công Thương) tổ chức.

Bên cạnh việc lấy ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp, chuyên gia thang máy trong nước, sự kiện còn có sự tham gia chia sẻ kinh nghiệm từ các hiệp hội, tổ chức chuyên ngành đến từ Hiệp hội Thang máy Việt Nam; Hiệp hội Thang máy, Thang cuốn Châu Á – Thái Bình Dương; Cơ quan An toàn Thang máy Hàn Quốc; Hiệp hội Thang máy Trung Quốc,… giúp nội dung dự thảo tiệm cận với các chuẩn mực an toàn của khu vực và thế giới. 

Việc sớm ban hành và áp dụng bộ TCVN “Thang máy – Yêu cầu chung trong vận hành, bảo trì, sửa chữa và sử dụng” được kỳ vọng sẽ giải quyết các vướng mắc trong công tác quản lý vận hành hiện nay, nâng cao an toàn thang máy, mang lại sự yên tâm cho người sử dụng.

Nhiều tham luận chuyên gia trong nước và quốc tế tại Toạ đàm ngành thang máy 4/12