TCTM – Nằm trong “bộ tứ Nghị quyết” vừa được Bộ Chính trị ban hành, Nghị quyết 68 – NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân là một dấu mốc lịch sử, khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia, là lực lượng tiên phong thúc đẩy tăng trưởng, tạo việc làm, nâng cao năng suất lao động, năng lực cạnh tranh quốc gia…
Nghị quyết ra đời trong bối cảnh quốc tế nhiều biến động, khi tự chủ, nội lực và bản lĩnh dân tộc trở thành những yếu tố sống còn, quyết định vị thế và khả năng phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Nghị quyết thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng, vừa củng cố nội lực, vừa đón đầu xu thế phát triển mới, đồng thời bảo đảm vị thế của Việt Nam trong môi trường cạnh tranh toàn cầu.
Những con số thống kê cho thấy, GDP của Việt Nam đã tăng trưởng ấn tượng trong những năm qua, đạt hơn 476 tỷ USD vào năm 2024, đứng thứ 33 thế giới; thu nhập bình quân đầu người đạt 4.700 USD. Kinh tế Việt Nam phục hồi mạnh mẽ sau giai đoạn chịu ảnh hưởng của dịch COVID-19. Tăng trưởng GDP trong 6 tháng đầu năm 2025 đạt mức cao nhất trong 15 năm qua với 7,52%.
Nghị quyết 68/NQ-TW của Bộ Chính trị nhận định: “Khu vực kinh tế tư nhân hiện có khoảng hơn 940.000 doanh nghiệp và hơn 5 triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước và sử dụng khoảng 82% tổng số lao động vào tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, là lực lượng quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, gia tăng năng lực cạnh tranh quốc gia, góp phần xoá đói, giảm nghèo, ổn định đời sống xã hội. Nhiều doanh nghiệp tư nhân đã phát triển lớn mạnh, khẳng định thương hiệu và vươn ra thị trường khu vực, thế giới”.
Những con số biết nói ấy không chỉ khẳng định sức mạnh tiềm tàng của nền kinh tế, mà còn cho thấy hai sức ép song hành mà Việt Nam phải đối diện. Một là, sức ép bên ngoài đến từ cạnh tranh gay gắt trong thu hút FDI, mở rộng thị trường và thích ứng với các tiêu chuẩn xanh, chuyển đổi số toàn cầu. Hai là sức ép bên trong đòi hỏi nâng cao năng lực tự chủ, phát triển khu vực kinh tế tư nhân vững mạnh, đủ sức làm trụ cột trong bảo đảm an ninh kinh tế quốc gia và tăng trưởng bền vững trong thời kỳ hội nhập sâu rộng.
Suốt một thời gian dài, khu vực kinh tế tư nhân phải vận hành trong không gian phát triển chưa thật sự thông thoáng. Những “nút thắt” xuất phát từ nhiều tầng nấc: tư duy, thể chế, chính sách và cả văn hóa kinh doanh.
Trước hết, tư duy, nhận thức về vị trí, vai trò của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế còn chưa đầy đủ, chưa theo kịp yêu cầu phát triển. Hệ thống thể chế, pháp luật dù đã được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc, bất cập, khiến doanh nghiệp tư nhân khó phát huy hết tiềm năng. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện chính sách ở nhiều cấp, nhiều ngành còn thiếu sự thống nhất và quyết liệt.
Quyền tài sản và quyền tự do kinh doanh chưa được bảo đảm đầy đủ. Kinh tế tư nhân còn gặp nhiều khó khăn, trở ngại trong tiếp cận nguồn lực, đặc biệt là vốn, công nghệ, đất đai, tài nguyên và nhân lực chất lượng cao. Một số chính sách ưu đãi, hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả và khó tiếp cận; chi phí kinh doanh còn cao.
Khu vực kinh tế tư nhân tại Việt Nam chiếm 97% tổng số doanh nghiệp và đóng góp khoảng 50% GDP. Tuy nhiên, trụ cột này đang đối mặt nhiều nút thắt để phát triển mạnh mẽ hơn nữa: Vốn, quản trị và chuỗi cung ứng.
Nội tại khu vực tư nhân cũng bộc lộ những hạn chế đáng lưu tâm: thiếu liên kết chuỗi giá trị, thiếu niềm tin hợp tác và tồn tại rào cản tâm lý – văn hóa kinh doanh. Tư duy “ăn xổi”, ngại rủi ro và thiếu đổi mới sáng tạo khiến nhiều doanh nghiệp chưa thể vươn lên trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.
Cùng với đó, vẫn tồn tại những định kiến, cách hiểu cực đoan hoặc phiến diện về vai trò của kinh tế tư nhân. Sự nghi ngại hoặc nhìn nhận thiếu khách quan này trở thành lực cản vô hình, làm chậm quá trình hình thành một đội ngũ doanh nhân tư nhân thực sự mạnh mẽ, bản lĩnh và có tầm vóc.
Nhận diện rõ những điểm nghẽn đang cản trở sự phát triển của khu vực tư nhân, Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân nhấn mạnh: “Trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc gia…”. Nghị quyết không chỉ mang tính khẳng định chính trị mà còn là bước chuyển mạnh mẽ về nhận thức và hành động trong việc khơi thông các nguồn lực của khu vực tư nhân.
Nghị quyết đặt mục tiêu đến năm 2030, phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế, 20 doanh nghiệp hoạt động/nghìn dân. Có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Tốc độ tăng trưởng bình quân của kinh tế tư nhân đạt khoảng 10 – 12%/ năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế; đóng góp khoảng 55 – 58% GDP, khoảng 35 – 40% tổng thu ngân sách Nhà nước, giải quyết việc làm cho khoảng 84 – 85% tổng số lao động, năng suất lao động tăng bình quân khoảng 8,5 – 9,5% mỗi năm.
Để hiện thực hóa mục tiêu đó, Nghị quyết đã “mở nút thắt”, khơi thông điểm nghẽn bằng các đột phá then chốt về:
Tại phiên họp ngày 8/5 với Hội đồng Tư vấn chính sách để thảo luận, nghe ý kiến đóng góp dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển kinh tế tư nhân, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: “Không có giới hạn trong đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế tư nhân”.
Với tinh thần ấy, Nghị quyết 68 không chỉ tháo gỡ các “nút thắt” đang kìm hãm sự phát triển, mà còn mở ra một không gian mới đầy tiềm năng cho kinh tế tư nhân Việt Nam – nơi năng lực sáng tạo, tinh thần doanh nhân, bản lĩnh doanh chủ và khát vọng vươn lên được khơi dậy mạnh mẽ với mục tiêu thúc đẩy kinh tế tư nhân phát triển nhanh, mạnh, bền vững, chủ động tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, nâng cao năng lực cạnh tranh trong khu vực và quốc tế; phấn đấu đến năm 2045 có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp hoạt động trong nền kinh tế; đóng góp khoảng trên 60% GDP; trở thành động lực chủ yếu cho tăng trưởng kinh tế quốc gia, đồng thời là nền tảng vững chắc cho quá trình hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững của đất nước.
Một trong những điểm nghẽn kìm hãm sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân trước đây được nhìn nhận là yếu tố văn hóa kinh doanh chưa thực sự được chú trọng. Đến Nghị quyết 68, điểm nghẽn này đã được đột phá khơi thông, tháo gỡ. Xây dựng văn hóa doanh nghiệp tư nhân Việt Nam được xác định là giải pháp quan trọng để tạo động lực cho sự đột phá phát triển của kinh tế tư nhân. Đó là văn hóa sáng tạo, trách nhiệm, minh bạch và hướng tới giá trị bền vững.
Trả lời Tạp chí Thang máy, Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam (VNABC) Hồ Anh Tuấn cho rằng, từ Đề cương Văn hoá Việt Nam năm 1943, đến Nghị quyết Trung ương 5 khoá VIII (1998), Nghị quyết 33-NQ/TW (2014), Hội nghị Văn hoá toàn quốc năm 2021, và gần đây nhất là Nghị quyết 68-NQ/TW (2025), tư duy của Đảng về văn hoá nói chung, về văn hoá trong kinh tế nói riêng, đã phát triển nhất quán, toàn diện và sâu sắc.
Chủ tịch Hiệp hội Phát triển Văn hóa Doanh nghiệp Việt Nam (VNABC) Hồ Anh Tuấn
“Với quan điểm kinh doanh vì phát triển bền vững và Việt Nam hùng cường, Nghị quyết 68 đã khẳng định rõ: Xây dựng đội ngũ doanh nhân có đạo đức, văn hoá kinh doanh, trung thực, thanh liêm, trách nhiệm xã hội; lấy đạo đức, văn hoá kinh doanh làm cốt lõi, đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật. Nghị quyết 68 đã nâng văn hoá kinh doanh lên tầm một trụ cột chiến lược trong phát triển đất nước, gắn với yêu cầu hội nhập quốc tế và phát triển bền vững”, ông Hồ Anh Tuấn khẳng định.
Cũng theo ông Hồ Anh Tuấn, từ năm 1943 với Đề cương Văn hoá Việt Nam đến Nghị quyết 68 năm 2025, chúng ta thấy rõ một dòng chảy tư duy xuyên suốt – đó là tư tưởng của Đảng về văn hoá, về con người, và nay là về văn hoá kinh doanh. Nếu như năm 1943, văn hoá kinh doanh gắn với mục tiêu độc lập dân tộc thì đến năm 2025, văn hoá kinh doanh đã trở thành sức mạnh nội sinh, là bản sắc, là uy tín và là hình ảnh của quốc gia Việt Nam trong hội nhập toàn cầu.
Sức mạnh của một quốc gia không chỉ nằm ở công nghệ, tài nguyên hay địa chính trị…, mà còn ở năng lực xã hội – “hạ tầng mềm” của sự phát triển. Đó là sự kết hợp giữa năng lực lãnh đạo của chính trị gia; năng lực quản trị và đạo đức công vụ của cán bộ, công chức; năng lực và tinh thần doanh nhân cùng với “chất keo” kết dính bền chặt của tinh thần yêu nước, tự tôn dân tộc.
Năng lực lãnh đạo của chính trị gia: Thể hiện ở khả năng quy tụ lòng dân, khơi dậy niềm tin và ý chí đồng thuận toàn xã hội. Nghị quyết 68 cụ thể hóa điều này qua yêu cầu tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, kiến tạo của Nhà nước, lấy doanh nghiệp làm trung tâm, người dân là chủ thể.
Năng lực quản trị và đạo đức công vụ: Thể hiện ở yêu cầu đẩy mạnh cải cách, hoàn thiện, nâng cao chất lượng thể chế, chính sách; giảm thiểu sự can thiệp và xoá bỏ các rào cản hành chính, cơ chế “xin – cho”, tư duy “không quản được thì cấm”, minh bạch hóa hoạt động công vụ. Một nền hành chính liêm chính, hiệu quả là môi trường nuôi dưỡng niềm tin và sáng kiến của khu vực tư nhân.
Năng lực và tinh thần doanh nhân: Doanh nhân Việt Nam là “chiến sĩ trên mặt trận kinh tế” trong thời kỳ mới. Họ mang trong mình khát vọng làm giàu chính đáng gắn với trách nhiệm xã hội. Nghị quyết 68 khuyến khích xây dựng tinh thần doanh nhân Việt Nam hiện đại, năng động, sáng tạo, giữ vững bản lĩnh, coi trọng tri thức, kỷ luật, sáng tạo và phụng sự đất nước. Họ không chỉ góp phần làm giàu cho bản thân mà còn thực hiện sứ mệnh cao cả, đó là dựng xây đất nước hùng cường và thịnh vượng.
Những năng lực ấy được kết nối và bồi đắp bằng “chất keo” bền chặt của tinh thần yêu nước, được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử, cùng niềm tự tôn dân tộc và ý thức phụng sự Tổ quốc. Tất cả tạo nên một “nguồn năng lượng mềm” – sức mạnh nội sinh đặc trưng của Việt Nam giúp Việt Nam, giúp đất nước kiên định và vững vàng trước những thách thức của bảo hộ và cạnh tranh toàn cầu.
Phát biểu tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, diễn ra sáng 18/5/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm khẳng định: “Có thể nói, Nghị quyết 68 là đặt nền móng cho sự chuyển biến toàn diện về chính sách phát triển kinh tế tư nhân: từ việc “thừa nhận” sang “bảo vệ, khuyến khích, thúc đẩy”, từ “bổ trợ” sang “dẫn dắt phát triển”. Đây là sự lựa chọn chiến lược đúng đắn, cấp thiết, mang tầm nhìn dài hạn, nhằm hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước hùng cường vào giữa thế kỷ XXI”.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu quán triệt tinh thần các nghị quyết của Bộ Chính trị tại Hội nghị quán triệt và triển khai Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân
Nghị quyết 68/NQ-TW không chỉ là “văn kiện” kinh tế, mà là lời hiệu triệu khơi dậy tinh thần dân tộc trong thời kỳ mới. Phát triển kinh tế tư nhân không chỉ là yêu cầu về mặt kinh tế mà còn là mệnh lệnh chính trị, nhằm củng cố nền tảng tự chủ kinh tế quốc gia, nâng cao sức cạnh tranh và khả năng thích ứng trong một thế giới đầy biến động. Những quan điểm này đánh dấu sự thay đổi sâu sắc trong nhận thức chiến lược về vai trò của khu vực tư nhân: từ vị trí thứ yếu trở thành trụ cột phát triển, song hành cùng kinh tế nhà nước và kinh tế tập thể, tạo thành thế “kiềng ba chân” vững chắc cho nền kinh tế độc lập, tự chủ và hội nhập thành công, tiếp tục đưa đất nước tiến bước vững chắc trên con đường phát triển nhanh và bền vững./.
Con đường hiện thực hóa các đề tài khoa học: Từ tri thức thành ‘hàng hóa’
