8 năm 6 tháng tù giam và 3 năm tù nhưng được hưởng án treo là tổng mức án TAND tỉnh Nghệ An vừa dành cho 3 cá nhân trong đó có giám đốc và cán bộ cơ quan kiểm định liên quan tới vụ rơi vận thăng lồng tại công trình xây dựng Sở Tài chính Nghệ An chiều 2/1/2021. Vụ tai nạn đã khiến 3 người tử vong, 8 lao động khác bị thương tích từ 76 – 95%, lẽ ra có thể tránh được nếu các đơn vị, cá nhân thực hiện nghiêm túc các quy định về an toàn lao động.
Theo cáo trạng của Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh Nghệ An, tai nạn vận thăng lồng bị rơi tự do từ tầng 5 xuống mặt đất khiến 11 người thương vong có nhiều nguyên nhân nhưng một trong những nguyên nhân quan trọng là những sai phạm trong kiểm định. Theo đó, chiếc vận thăng lồng trước khi đưa vào sử dụng đã được Công ty TNHH MTV kiểm định kỹ thuật an toàn Miền Nam do Nguyễn Lê Khánh (46 tuổi) làm giám đốc giao cho Nguyễn Quỳnh Nam (42 tuổi) là cộng tác viên kiểm định. Điều tra của các cơ quan chức năng cho thấy Nam không được đào tạo chuyên môn về kỹ thuật, không phải là kiểm định viên. Nghiêm trọng hơn, Công ty TNHH MTV kiểm định kỹ thuật an toàn Miền Nam không có thẩm quyền kiểm định đối với loại vận thăng lồng trong xây dựng.
Công trình xây dựng Sở Tài chính Nghệ An, nơi xảy ra vụ rơi vận thăng. Ảnh: Thanh Ngân
Theo phân tích của các cơ quan chức năng về nguyên nhân tai nạn, do không có chuyên môn nên Nam không phát hiện được cụm phanh chống rơi của vận thăng này đã hết hạn sử dụng theo quy định của nhà sản xuất nên không có tác động hãm cabin lại. Một nguyên nhân khác của tai nạn được nêu ra là khi mới được lắp đặt, theo giấy chứng nhận vận thăng có chiều cao kết quả kiểm định là 15m nhưng 2 tháng sau, vận thăng được nâng chiều cao lên tầng 9 công trình (tương đương 34,74m).
Từ việc đơn vị kiểm định làm công việc không đúng thẩm quyền kiểm định đối với loại thiết bị vận thăng lồng, cán bộ kiểm định không phải là kiểm định viên, không có chuyên môn về kỹ thuật, đơn vị thuê kiểm định thiếu trách nhiệm, đơn vị sử dụng vận thăng cẩu thả trong việc thẩm định hồ sơ thiết bị, hồ sơ kiểm định… đã dẫn đến hậu quả rất nghiêm trọng.
Theo quy định, máy vận thăng sử dụng trong thi công xây dựng thuộc Danh mục máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động do Bộ LĐ-TB&XH ban hành và thuộc thẩm quyền quản lý của Bộ Xây dựng. Việc lắp đặt, kiểm định, sử dụng vận thăng được điều chỉnh cụ thể bởi nhiều văn bản luật và dưới luật. Trong trường hợp tai nạn vận thăng tại Nghệ An, đơn vị sử dụng, đơn vị kiểm định đã vi phạm nghiêm trọng các quy định về an toàn lao động. Đơn vị sử dụng dịch vụ kiểm định thì kiểm tra hồ sơ không kỹ, đã thuê một đơn vị không đủ chức năng kiểm định thiết bị vận thăng lồng, không kiểm tra chứng chỉ kiểm định viên của cán bộ kiểm định để một người không được đào tạo bài bản về kỹ thuật, không phải kiểm định viên kiểm định.
Toàn cảnh phiên tòa ngày 21/1/2022 xét xử sơ thẩm vụ rơi vận thăng tại Nghệ An. Ảnh: Hoàng Lam
Một cán bộ quản lý nhà nước trong lĩnh vực an toàn lao động chia sẻ, điều kiện cho các đơn vị hoạt động kiểm định kỹ thuật an toàn lao động, tiêu chuẩn kiểm định viên được quy định rất rõ tại Điều 9 Nghị định số: 44/2016/NĐ-CP. Đối với vận thăng, Thông tư số: 29/2016/TT-BXD ngày 29/12/2016 ban hành quy trình kiểm định kỹ thuật an toàn có phần dành cho máy vận thăng. Để chọn được đơn vị kiểm định và cán bộ kiểm định “chuẩn”, đơn vị sử dụng dịch vụ kiểm định hoàn toàn có thể kiểm tra các loại giấy tờ cần thiết đối với đơn vị kiểm định và cán bộ kiểm định. Đồng thời hoàn toàn có thể giám sát quy trình kiểm định theo các văn bản của nhà nước.
Việc xã hội hóa công tác kiểm định một mặt vừa đáp ứng được nhu cầu của thị trường thang máy vừa giúp người dân có nhiều sự lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ. Nhưng mặt trái là sự cạnh tranh không lành mạnh, chất lượng các đơn vị kiểm định không đồng đều, một số đơn vị được thành lập theo kiểu chắp vá, không đồng bộ. Cũng do việc chắp vá, thuê kiểm định viên thay vì có đội ngũ chuyên gia kiểm định viên cơ hữu, chất lượng kiểm định tại một số đơn vị giảm hẳn. Việc xử dụng các nhân viên kỹ thuật kiểm định không đủ điều kiện kiểm định cũng gióng hồi chuông cảnh báo về công tác đào tạo, giám sát, thanh tra chất lượng các kiểm định viên và các đơn vị kiểm định.
Pháp luật quy định người sử dụng lao động có nghĩa vụ đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc, đóng bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp cho người lao động… Nếu tai nạn lao động xảy ra do người sử dụng lao động vi pham các quy định của pháp luật an toàn, vệ sinh lao động thì tùy theo tính chất nghiêm trọng của vụ việc, hành vi của người sử dụng lao động có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Về chế tài xử phạt đối với đơn vị, cá nhân vi phạm, Khoản 97, Điều 1 của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự số 100/2015/QH1397, sửa đổi, bổ sung Điều 295 thì người nào vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người gây thiệt hại cho người khác tùy theo mức độ thiệt hại sẽ bị phạt tiền, phạt cải tạo hoặc phạt tù từ 1 năm đến 12 năm…” Giá như, những quy định, chế tài của pháp luật được tôn trọng, được tuân thủ một cách nghiêm túc thì đã giảm thiểu được đáng kể những tai nạn nghiêm trọng, như tai nạn vận thăng ở Nghệ An vừa qua.
Hệ quả của những sai phạm nêu trên là giám đốc đơn vị kiểm định và nhân viên kiểm định vướng vòng lao lý, giám đốc đơn vị sử dụng thiết bị cũng bị tuyên án sơ thẩm 3 năm tù treo. Phiên tòa sơ thẩm đã khép lại, tòa đã kết án những người phạm tội. Những người này sẽ có thời gian để hối hận và sửa chữa những hành vi của mình, nhưng nỗi đau của các gia đình của 3 người công nhân đã mất mạng, 8 người khác bị thương nặng với bệnh tật đeo đẳng họ cả đời vẫn còn đó, chỉ vì sự tắc trách của người khác lẽ ra có thể phòng tránh được! Nhiều người cho rằng, các biện pháp tăng cường công tác giám sát, thanh tra việc thực hiện các quy định về an toàn lao động, kiểm soát chặt chẽ hồ sơ thành lập các đơn vị kiểm định và hồ sơ cán bộ kiểm định, thường xuyên phổ biến các kiến thức về an toàn lao động… sẽ giúp giảm thiểu những tai nạn tương tự…
Để góp phần chia sẻ thông tin hữu ích và hỗ trợ người sử dụng thang máy, thang cuốn, vận thăng,… Hiệp hội Thang máy Việt Nam và Tạp chí Thang máy sẵn sàng tiếp nhận, lắng nghe các ý kiến phản ánh liên quan tới công tác lắp đặt, bảo trì, bảo dưỡng, sửa chữa, kiểm định, cứu hộ,… làm cầu nối giữa người dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý, cơ quan chức năng. Cá nhân, đơn vị vui lòng liên hệ Đường dây nóng Hiệp hội Thang máy Việt Nam và Tạp chí Thang máy – Số điện thoại: 02473099868; Email: contact@vnea.com.vn hoặc contact@tapchithangmay.vn
