Câu chuyện bắt đầu vào một buổi chiều muộn trong phòng họp nhỏ, ánh nắng cuối ngày len lỏi qua ô cửa kính, nhuộm vàng góc phòng làm việc nơi Minh – một công chức trẻ đầy nhiệt huyết đang miệt mài chuẩn bị báo cáo cho buổi tập huấn quan trọng về cải cách hành chính.

Minh (vừa thu dọn giấy tờ, vừa lẩm bẩm): KPI công chức… nghe thì hay, nhưng liệu có công bằng không? Có thực sự đo được hiệu quả công việc hay chỉ đếm số báo cáo cho đủ chỉ tiêu thôi?

Chị Lan – Chuyên gia tư vấn cải cách hành chính vừa bước vào phòng nghe thấy, mỉm cười: Minh này, em có vẻ lo lắng chuyện KPI nhỉ? Nhưng chị nói thật, KPI công chức đâu chỉ để “chấm điểm” trên giấy tờ, nếu làm đúng, nó chính là thước đo chất lượng và tốc độ chính sách được ban hành đấy.

Minh (ngạc nhiên): Chất lượng và tốc độ chính sách? Chị nói cụ thể hơn được không?

Chị Lan (ngồi xuống bên cạnh, giọng nhẹ nhàng): Chính sách nhà nước là kết tinh của trí tuệ tập thể, Minh à. Nó ảnh hưởng đến doanh nghiệp, người dân và toàn xã hội. Một chính sách kém chất lượng, thiếu tính khả thi hay chồng chéo thì dù có hoàn thành đủ KPI trên giấy cũng chẳng giúp được ai. Còn nếu chính sách tốt mà ban hành chậm thì sẽ mất cơ hội phát triển, khiến doanh nghiệp và người dân lỡ nhịp.

Minh (chống cằm suy nghĩ): Vậy đối với công chức, KPI phải đo được cả chất lượng và tốc độ ban hành chính sách thì mới thực chất, phải không chị?

Chị Lan (gật đầu, ánh mắt tràn đầy tâm huyết): Đúng rồi. Nhưng để đạt được chất lượng và tốc độ thực chất, người công chức cần có năng lực và tâm huyết thực sự chứ không phải chỉ “chạy KPI” hình thức. Trước hết, họ phải có năng lực phát hiện vấn đề – cả vấn đề hiện tại lẫn dự báo tương lai để kịp thời đưa ra giải pháp. Một chính sách chỉ có ý nghĩa khi nó giải quyết đúng và trúng bài toán của thực tiễn, chứ không phải chỉ “đánh trống ghi tên”.

Minh: Em hiểu rồi. Nhưng chất lượng chính sách cụ thể được đánh giá thế nào chị nhỉ?

Chị Lan: Chất lượng chính sách được phản ánh qua khả năng dung hòa các lợi ích giữa những thành phần khác nhau trong xã hội, tránh để lợi ích nhóm hay cục bộ lấn át lợi ích chung. Một chính sách hiệu quả phải gắn với thực tiễn, giải quyết các vấn đề trước mắt, đồng thời thể hiện tầm nhìn dài hạn: xác định rõ những ưu tiên, những gì nên được đẩy mạnh trong giai đoạn hiện tại và những yếu tố có thể lùi lại trong giai đoạn sau. Quan trọng hơn, chính sách cần tính đến cả các yếu tố vĩ mô, vi mô, môi trường tự nhiên…, có dự báo và đánh giá tác động một cách toàn diện. Nếu thiếu những yếu tố này, chính sách sẽ chỉ tồn tại trên giấy, xa rời cuộc sống.

Minh (gật gù): Còn tốc độ chính sách thì sao ạ?

Chị Lan (giọng nghiêm túc): Tốc độ chính sách thể hiện ở hai khía cạnh: tiến độ xây dựng, ban hành và tính khả thi trong thực tiễn. Một chính sách ban hành chậm hoặc khó thực hiện có thể khiến doanh nghiệp mất cơ hội, nhà đầu tư nản lòng, người dân mất kiên nhẫn. Nếu KPI công chức không đo được tốc độ thì cải cách hành chính chỉ dừng lại ở khẩu hiệu.

Minh (vẫn trăn trở): Nhưng chị ơi, em vẫn băn khoăn về vấn đề mà người dân và doanh nghiệp hay nhắc đến, đó là “độ trễ” trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật so với yêu cầu và đòi hỏi của thực tiễn. Một chính sách dù hay đến đâu mà không kịp thời thì cũng lỡ mất cơ hội. Vậy làm sao để khắc phục vấn đề này hả chị?

Chị Lan (gật đầu đồng tình): Em nói đúng đấy. “Độ trễ” trong ban hành chính sách là vấn đề lớn. Giải pháp không chỉ nằm ở tốc độ xử lý hồ sơ, mà còn phải cải thiện quy trình làm chính sách ngay từ khâu xây dựng. Trước tiên, cần đẩy mạnh công tác dự báo, đánh giá tác động chính sách từ sớm, tránh để đến khi có vấn đề phát sinh mới chạy theo xử lý. Đồng thời, cần có cơ chế phối hợp liên ngành chặt chẽ hơn để tránh tình trạng đùn đẩy trách nhiệm, hoặc chờ ý kiến lòng vòng. Cùng với đó là đẩy mạnh chuyển đổi số, cập nhật tiến độ liên tục để giám sát từng bước, từ đó giúp giảm thiểu “độ trễ” và nâng cao tính kịp thời của chính sách.

Minh (hồ hởi): À, tức là vừa phải tăng chất lượng, vừa đẩy nhanh tốc độ, lại vừa phải có cơ chế phối hợp, giám sát và ứng dụng công nghệ để rút ngắn độ trễ chính sách. Vậy làm sao để KPI thực sự gắn được với chất lượng và tốc độ chính sách ạ?

Chị Lan: Theo chị, trước hết cần quy định rõ trong luật và các văn bản hướng dẫn: KPI công chức phải gắn với trách nhiệm xây dựng chính sách khả thi, đúng tiến độ và có tính thực tiễn cao. Thứ hai, cần thiết lập cơ chế đánh giá đa chiều, bao gồm phản hồi từ người dân, doanh nghiệp và các bên chịu tác động của chính sách; hiệu quả xã hội của chính sách. Đây cũng là yếu tố quan trọng nhất. Thứ ba, người đứng đầu cơ quan phải chịu trách nhiệm cuối cùng, tránh tình trạng “ngâm hồ sơ”. Đồng thời, cần ứng dụng công nghệ để giám sát tiến độ minh bạch, phát huy cơ chế “giám sát toàn dân”, đảm bảo mọi khâu được đánh giá công bằng, tránh hình thức.

Minh: Nghe chị phân tích mà em thấy yên tâm hơn nhiều. Nhưng em nghe nói nhiều người cũng e ngại KPI, sợ chạy theo hình thức. Chị có lo không?

Chị Lan (trầm giọng): Đúng là nhiều người vẫn e ngại vì trước đây đánh giá công chức đôi khi hay bị “cảm tính”, “định tính”. Nhưng bây giờ, Chính phủ đang đẩy mạnh xây dựng hệ thống KPI minh bạch, gắn với vị trí việc làm, sản phẩm đầu ra, chất lượng và cả đạo đức công vụ. Chị đọc trên báo thấy thông tin tại phiên họp về dự Luật Cán bộ công chức sửa đổi chiều 14/5/2025, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết “Bộ sẽ chọn lọc kinh nghiệm các quốc gia có nền công vụ hiện đại, kết hợp giữa đánh giá theo KPI, đặc thù công vụ Việt Nam và kết quả định lượng theo vị trí việc làm”. Các yếu tố này sẽ giúp việc đánh giá được thực chất, công khai và minh bạch, em à.

Minh (gật gù tâm đắc): Vậy KPI không chỉ khắc phục được triệt để tình trạng “sáng cắp ô đi, tối cắp ô về”, mà còn tạo động lực để nền hành chính vận hành minh bạch, hiệu quả hơn, đúng không chị?

Chị Lan (mỉm cười đầy tin tưởng): Đúng thế, khi KPI được thiết kế thông minh, gắn với chất lượng và tốc độ chính sách, được đánh giá công bằng và có trách nhiệm, thì nền hành chính phục vụ sẽ thực sự chuyển mình, đáp ứng được kỳ vọng của người dân và doanh nghiệp.

Ánh nắng cuối ngày dần tắt, nhưng trên gương mặt Minh, niềm tin về một nền hành chính hiện đại đã bừng sáng. Minh hiểu rằng KPI không chỉ là thước đo, mà còn là trách nhiệm và là động lực để phục vụ người dân tốt hơn./.

Bắt đầu từ đâu?