Hồi năm 2011, tôi trở thành một người làm tự do. Số phận kéo tôi theo con đường của một tác giả viết và thế là tôi gắn liền với những đêm thức trắng, những tòa nhà, quán cà phê và tiếng lên xuống quen thuộc của thang máy.

“Chào chú nhé.” Chỉ mấy tiếng như vậy thôi mà tôi quên đi hết mệt mỏi của một đêm ngồi viết. Đó là chị nhân viên dọn vệ sinh của tòa nhà! Không chỉ quét hành lang mà chị còn vệ sinh cả thang máy nữa. Thảo nào mà tôi luôn cảm nhận được có bàn tay ân cần nào đó lau rất kỹ buồng thang máy. Ngay cả chiếc gương trong thang cũng trông sáng bóng, đủ để chỉnh trang lại quần áo thật nhanh.

Người dọn vệ sinh thường phải đến sớm. Có lúc tôi đến toà nhà lúc sáu giờ ba mươi sáng với ý định sẽ pha một tách cà phê cho ngày dài viết lách trong phòng mà đã thấy các chị đến rồi. Mới bảy giờ kém mà hành lang đã sạch bóng. Buồng thang máy rõ ràng đã có người lau chùi sạch sẽ nên mới sáng bóng đến mức soi được khuôn mặt. Cả bức tường có cửa thang máy và nút bấm gọi thang cũng không thấy bụi và bám bẩn. Thông thường, người quét dọn sẽ kiêm luôn nhiệm vụ lau thang máy, nhưng cũng có nơi chia công việc rạch ròi nếu có nhiều thang máy trong tòa nhà, để một người chuyên lau dọn những chiếc thang máy.

Tôi nhớ có lần đến một tòa nhà khác, bốn chiếc thang máy đập ngay vào mắt với hàng người đông đúc chờ đợi. Không khí thật ồn ã và bận rộn. Một chị nhân viên vệ sinh đi qua với khẩu trang che mặt và đồ bảo hộ cẩn thận, tay cầm cây lau sàn thang máy rất nhanh, theo cái cách chỉ đi một đường mà xong cả buồng. “Động tác thật chuyên nghiệp”, ai đó nói và mấy người gật đầu đồng ý. Chị nhân viên đó nghe chừng cũng ngại vì được khen, nở nụ cười dễ mến.

Từ lâu, tôi thích hòa vào cuộc sống để có thể mang không khí rất “đời” vào tác phẩm của mình. Đặc biệt, tôi thích ngắm nhìn say sưa người lao động làm việc “chân tay” như thợ xây hay nhân viên vệ sinh. Thoạt nhìn, những công việc đó chỉ đơn giản nhưng ẩn chứa trong đó là sự chăm chỉ và tinh thần trách nhiệm. Lại nói về chiếc thang máy được dọn dẹp sạch sẽ trong tòa nhà ấy đã gây được thiện cảm với nhiều vị khách đến làm việc hay giao dịch với các văn phòng. Tôi đã không ít lần nghe thấy tiếng khen ngợi buồng thang máy sạch sẽ thơm tho.

Có lần đến một tòa nhà, thấy thang máy có mùi hương dễ chịu, hỏi ra mới biết chị nhân viên vệ sinh dùng loại nước lau sàn có mùi hương chanh sả nhẹ và không quá nồng. Chị nói như thế không làm người ta khó chịu khi bước vào thang máy. Lúc nghe chị nói, tôi vẫn không hiểu tại sao một người nhân viên vệ sinh lại có thể yêu nghề và có trách nhiệm như thế.

Có ngày mưa gió, tôi đến tòa nhà lúc mới hơn 6 giờ thì đã thấy tiếng bước chân của chị nhân viên vệ sinh. Thang máy lên tầng 6, vừa mở cửa ra đã thấy chị đứng ở đó, tay xô, tay khăn chuẩn bị công việc của mình. Chị lau rất kỹ, thường lau lại 2, 3 lần, nhất là mấy cái nút bấm và tay vịn vì đó là nơi nhiều người chạm vào. Cứ nghĩ công việc dọn thang máy cũng chỉ đơn giản thôi, ai ngờ việc gì cũng cần kinh nghiệm và sự cẩn thận. Chị kể lại câu chuyện khi mới làm vệ sinh tòa nhà, được người phụ trách nhắc đi nhắc lại về vệ sinh thang máy cần lau dọn cẩn thận hơn, không chỉ trong buồng mà còn ở xung quanh nữa.

Lúc rỗi rãi, thỉnh thoảng tôi cũng trò chuyện đôi câu với những người nhân viên vệ sinh. Họ đều lạc quan, xởi lởi và tinh thần luôn thoải mái khi làm công việc có thể coi là vất vả. Có chị bảo, có việc làm là tốt rồi, ngoài kia còn bao nhiêu người nghèo và sống thiếu thốn. Dù ai cũng muốn làm việc nhẹ nhàng và đỡ vất vả nhưng nếu cố gắng làm cẩn thận thì trong lòng sẽ cảm thấy thoải mái. Nhân viên vệ sinh cũng là nghề có ích nên chị cũng cần “làm cho ra làm”. Người quét dọn bây giờ được đánh giá đúng hơn, ai làm sạch hay không sạch thì người ta biết ngay vì họ cũng để ý lắm, cho dù là một nhân viên bình thường nhất cũng cần có kỹ năng. Nhất là thang máy, vì là nơi rất nhiều người đi lại trong ngày nên nếu có mùi lạ hoặc để bẩn là mọi người sẽ báo ngay. Có chị còn khoe, hồi dịch COVID cũng được khen thưởng vì làm vệ sinh sạch sẽ. Chị cũng kể về mấy chuyện dở khóc dở cười khi dọn vệ sinh buồng thang máy. Có hôm thì “mới đầu ngày đã bực mình” vì phải cạo bã kẹo cao su dưới sàn buồng thang máy, có ngày lại phải lau đi lau lại mấy lần mới bớt cái mùi “kinh dị” của vị khách say rượu để lại.

Thang máy, chắc hẳn chúng ta chỉ coi đó là phương tiện để lên xuống các tầng, nhưng tôi lại có nhiều cảm xúc khi bước vào. Vì biết đâu khi cửa mở ra, tôi lại gặp chị nhân viên vệ sinh và chào hỏi nhau đầu sáng. Và một chút hứng khởi được thêm vào cho ngày làm việc mới.

Tác giả: Đinh Thành Trung

Cuộc thi “Viết về nghề thang máy” do Tạp chí Thang máy phát động nhân dịp Ngày Thang máy Việt Nam 16/7 (Vietnam Lift Day) nhằm tôn vinh các giá trị, nét đẹp của người làm nghề thang máy. Thời gian gửi bài dự thi từ 16/07/2024 đến 16/07/2025 (Bài dự thi được trao giải hàng tháng và giải chung cuộc).

Chi tiết thể lệ cuộc thi đọc tại:

Phát động cuộc thi “Viết về nghề thang máy”