Hãy nghĩ đến những bản nhạc jazz mượt mà, độc tấu piano, nhạc cụ thập niên 50, âm nhạc thang máy thực chất là một loại nhạc có tên gọi là ‘Muzak’ và nó có câu chuyện khá thú vị đằng sau. Bạn có thể nghĩ rằng những bản nhạc nền phát ra từ thang máy được lấy cảm hứng từ những cảnh trong phim của James Bond. Nhưng thực ra những giai điệu này được sáng tác với mục đích ban đầu là để tăng năng suất trong các nhà máy.

Nhạc Muzak đã được sử dụng cho thang máy vào những năm 1900 để giúp cho những hành khách đỡ cảm thấy căng thẳng khi đi thang và kể từ đó đã được sử dụng ở mọi nơi, từ trung tâm mua sắm đến bệnh viện. Âm nhạc thang máy thậm chí đã có tác động đáng kể đến âm nhạc đương đại từ punk-rock đến pop. Ai có thể nghĩ rằng âm thanh êm dịu của giai điệu thang máy lại có thể có ảnh hưởng mạnh mẽ như vậy?

Hãy khám phá lịch sử hấp dẫn của âm nhạc thang máy bên dưới và tìm hiểu cách nó ảnh hưởng đến người nghe và định hình nền âm nhạc hiện đại.

Lịch sử của Muzak bắt đầu từ các nhà máy

Trước khi những bản nhạc êm dịu, thư thái của Muzak được đưa vào thang máy thì ban đầu chúng được sử dụng để tăng năng suất trong các nhà máy.

Thiếu tướng George Owen Squier, người phát minh ra loại nhạc Muzak, đặc biệt quan tâm đến khả năng âm nhạc có thể thay đổi tâm trạng và mức độ năng suất của con người. Với mục đích tăng năng suất của công nhân, Squier đã phát triển một kỹ thuật gọi là “Tiến trình kích thích”. Kỹ thuật của ông đã được sử dụng để thử và tăng tốc độ cho công nhân nhà máy bằng cách cho họ nghe các đoạn nhạc dài 15 phút. Các công nhân được nghe những bản nhạc nền mang sắc thái lạc quan. Sau đó, anh ấy sẽ liên tục tăng nhịp độ và âm lượng của âm nhạc với hy vọng rằng những người công nhân sẽ tăng tốc độ của chính họ một cách vô thức. Ông ấy gọi thể loại mới này là ‘Muzak’, sự pha trộn giữa âm nhạc và Kodak, một thương hiệu mà anh ấy rất ngưỡng mộ và thành lập công ty Muzak Inc. Cuối cùng, ông ấy bán công ty của mình cho Warner Bros.

Sau đó, nhạc Muzak được áp dụng cho thang máy. Khi đó, người ta phát hiện ra rằng âm nhạc có thể xoa dịu những hành khách luôn cảm giác lo lắng trong thang máy. Vào những năm 1900, thang máy chở khách là những cỗ máy kỳ quái khiến những người mới sử dụng khá sợ hãi. Nếu bạn chưa bao giờ sử dụng nó trước đây, thì ý nghĩ đứng trong một chiếc hộp kim loại có thể nâng bạn lên trời sẽ rất đáng sợ. Việc thang máy chở khách ban đầu được đặt một cái tên khó hiểu là ‘đường sắt thẳng đứng’ càng làm tăng thêm sự sợ hãi cho người sử dụng.

Kể từ đó, Muzak đã gắn liền với thang máy đến mức ‘nhạc thang máy’ đã trở thành một tên thay thế được chấp nhận rộng rãi cho thể loại này.

Cách Muzak khiến bạn chi tiêu nhiều hơn

Muzak thật sự làm cho bạn chi tiêu nhiều hơn.

Với sự thành công của Muzak trong thang máy, âm thanh thư giãn bắt đầu được sử dụng trong văn phòng bác sĩ và nha sĩ để có tác dụng xoa dịu tương tự. Rõ ràng là Muzak có thể thay đổi cảm giác con người trong những hoàn cảnh căng thẳng, nhưng liệu Muzak có thể được sử dụng để tác động đến hành vi của con người theo những cách khác không? Liệu Muzak có thể được sử dụng để khiến mọi người chậm lại tại các cửa hàng địa phương của họ và tăng chi tiêu mua sắm không? Các trung tâm mua sắm bắt đầu phát những bản nhạc nhẹ nhàng của Muzak để kiểm tra lý thuyết này… và điều này đã có tác dụng!

Có rất nhiều nghiên cứu xác nhận khả năng của Muzak trong việc tác động đến hành vi của người tiêu dùng và khiến họ chi tiêu nhiều tiền hơn. Trên thực tế, các chiến thuật tương tự vẫn được sử dụng cho đến ngày nay. Vì vậy, lần sau nếu bạn cảm thấy tội lỗi một lần trót vung tay mua sắm của mình, bạn có thể đổ lỗi cho ‘Muzak’. Muzak Inc. đã được Mood Media mua lại vào năm 2011. Người đã cẩn thận tuyển chọn các danh sách nhạc phát hiện đại hơn nhiều cho các doanh nghiệp khác nhau để khiến khách hàng chi tiêu nhiều hơn, từ nhạc khiêu vũ điện tử trong các cửa hàng dành cho thanh niên đến nhạc cổ điển trong các cửa hàng bán đồ vintage. Muzak hiện đại ở khắp mọi nơi và ngày nay Muzak mang âm hưởng truyền thống hầu như chỉ được nghe thấy trong thang máy. Tuy nhiên, ngay cả trong thang máy, âm nhạc cũng đã được chuyển sang nhiều thể loại hiện đại hơn.

Âm nhạc thang máy không chỉ còn là những bản nhạc cổ điển

Muzak ngày nay

Dù bạn yêu hay ghét thì nhạc thang máy sẽ còn được sử dụng lâu dài. Ngày nay, không chỉ còn là những âm thanh thư giãn êm dịu, nhạc trong thang máy đã mở rộng ra nhiều thể loại khác. Bạn có thể tìm thấy danh sách phát nhạc thang máy trên các nền tảng như Spotify, Apple Music và Youtube. Ở đây, thể loại nhạc này cũng giống tiếng ồn trắng (background noise) giúp bạn thư giãn trong khi làm việc, học tập.

Bạn có biết rằng âm nhạc trong thang máy thậm chí còn là nguồn cảm hứng cho các nghệ sĩ âm nhạc hiện đại không?

Brian Eno là một trong những nhà sáng tạo âm nhạc có ảnh hưởng nhất mọi thời đại. Từng là người chơi đàn cho Roxy Music, Eno là một nhạc sĩ, nhà sản xuất thu âm, nghệ sĩ thị giác và nhà lý luận âm nhạc. Ông đã làm việc với tất cả mọi người từ Talking Heads đến Slowdive, thậm chí cả những cái tên nổi tiếng như David Bowie, U2 và Coldplay. Vô số nghệ sĩ khác như The 1975, Arcade Fire và Frank Ocean cũng coi tác phẩm của Eno là một tác phẩm có ảnh hưởng lớn.

Vì vậy, bạn có thể tự hỏi làm thế nào âm nhạc của Eno có liên quan đến âm nhạc trong thang máy?

Eno chia sẻ âm nhạc trong thang máy đã ảnh hưởng rất lớn đến anh ấy, đặc biệt là đối với một trong những bản phát hành đáng chú ý nhất của anh ấy là Ambient 1: Music For Airports. Chỉ có bốn bản nhạc nhưng Music For Airports đã tạo ra một thể loại của riêng nó. Eno chia sẻ nhạc Muzak có ảnh hưởng trực tiếp đến anh ấy:

“Khái niệm về âm nhạc được thiết kế đặc biệt như một tính năng nền trong môi trường đã được Muzak Inc. đi tiên phong, và từ đó được biết đến một cách chung chung với thuật ngữ Muzak…. trong khi ý định của họ là làm ‘sáng sủa’ môi trường bằng cách thêm kích thích vào đó, để từ đó giảm bớt sự tẻ nhạt của các công việc thường ngày và cân bằng những thăng trầm tự nhiên của nhịp điệu cơ thể. Âm nhạc nền nhằm mục đích tạo ra sự bình tĩnh và không gian để suy nghĩ.”

Album Ambient 1: Music for Airports của Brian Eno là một trong những tác phẩm âm nhạc hiện đại đáng chú ý nhất chịu ảnh hưởng của âm nhạc thang máy

Không chỉ Brian Eno coi âm nhạc trong thang máy là nguồn cảm hứng cho tác phẩm của mình. Bạn thích nghe gì khi làm việc và học tập? Bạn có thể là một trong hàng triệu người thích nghe nhạc nền và âm thanh lofi. Có thể lập luận rằng toàn bộ thể loại này đều bắt nguồn từ thể loại nhạc Muzak với khả năng thay đổi tâm trạng và tăng cường sự tập trung. Nhạc lo-fi đã trở thành trào lưu của sinh viên cũng như người lao động với nguồn được nghe nhiều nhất là trên Youtube có tựa đề “lofi hip hop radio – âm thanh thư giãn, học tập”. Dòng nhạc lofi trở thành một điều cần thiết để hoạt động năng suất hơn và thu hút hàng chục nghìn lượt xem tại bất kỳ thời điểm nào.

Người nghe hiện đại cũng có thể thưởng thức các bản phối lại Muzak cổ điển với các bản phát hành như album Mall Music Muzak – Mall Of 1974. Thoạt nghe, Mall Music Muzak có thể nghe giống như một tác phẩm cổ điển, với các bản nhạc Muzak của thập niên 70 đưa bạn quay ngược thời gian, nhưng bản phát hành là từ năm 2018. Album được phát hành miễn phí trên Youtube đã thu về gần nửa triệu lượt nghe cho đến nay và hơn 17.000 lượt thích.

Nếu Muzak thang máy truyền thống không phải là gu của bạn, hãy bật một số âm thanh lo-fi hoặc âm nhạc nền vào lần tới khi bạn cần tăng năng suất và bạn sẽ ngạc nhiên về hiệu quả của nó.

Không chỉ là âm thanh nền, âm nhạc trong thang máy thực sự có ảnh hướng lớn đến người nghe. Được thiết kế để trở thành tiếng ồn trắng, ai có thể nghĩ rằng Muzak lại có thể có tác động đáng kể đến tâm trạng và hành động của người nghe? Lần tới khi bạn đang ở trong thang máy, hãy dành chút thời gian để nghe và cảm nhận âm nhạc nơi đây. Hoặc có thể bật danh sách phát nhạc Spotify Musak trong thang máy khi đang học hoặc làm việc và tự mình trải nghiệm hiệu quả của loại nhạc này./.

Theo Westcoastelevators