TCTM – Với mặt sàn “chạy” xuyên tầng, dinh thự Maison à Bordeaux đã trở thành biểu tượng cho sự đổi mới và phá cách trong kiến trúc đương đại.
Maison à Bordeaux, hay còn gọi là Villa Lemoine, là một dinh thự nằm trên một quả đồi nhìn ra thành phố Bordeaux (Pháp), của gia đình Lemoine.
Năm 1994, vợ chồng ông Jean-François Lemoine tìm đến kiến trúc sư người Hà Lan Rem Koolhas với mong muốn xây dựng một căn nhà phù hợp với tình trạng sức khỏe của mình. Do tai nạn ô tô, ông Jean-François bị liệt nửa người và cảm thấy “căn nhà cũ của mình như chốn tù giam”.
Dù phải gắn liền với xe lăn, Jean-François không thích một nhà đơn giản. Thay vào đó, ông ước ao “một căn nhà phức hợp vì căn nhà đó sẽ định hình thế giới của tôi”.
Và đúng như thế, vị kiến trúc sư Rem Koolhaas đã không thiết kế một ngôi nhà một tầng với những cánh cửa rộng. Thay vào đó, Koolhaas phá vỡ rào cản trong dinh thự Maison à Bordeaux, tạo ra thứ mà Tạp chí Time gọi là “Thiết kế đẹp nhất năm 1998”, hay tiếp tục được Tạp chí Wall Street Journal ghi danh vào top công trình nhà ở nổi bật nhất của thập kỷ.
Từ câu nói của gia chủ, kiến trúc sư Koolhas đề xuất thiết kế nhà ba tầng, tổng diện tích sàn 500 m2. Ba tầng nhà trông như ba khối riêng biệt xếp chồng lên nhau. Tầng thấp nhất được “khoét” vào ngọn đồi như một hang động, chứa đựng những hoạt động riêng tư của gia đình. Nhà bếp và hầm rượu chiếm phần diện tích khá lớn ở tầng này.
Tầng thấp nhất của Maison à Bordeaux nằm phía trong ngọn đồi.
Mặt sàn tầng giữa bằng phẳng với khu vườn bên ngoài và được bao quanh bằng kính cho phép gia chủ ngắm nhìn toàn cảnh không gian thành phố. Tầng giữa được thiết kế với một nửa diện tích bên trong và một nửa bên ngoài làm ban công, hướng về phía thành phố dưới chân đồi. Đây cũng là không gian được sử dụng nhiều nhất và hay đón khách khứa.
Ban công Maison à Bordeaux hướng về phía thành phố dưới chân đồi
Việc bố trí cửa kính cho tầng hai còn giúp tầng ba của Maison à Bordeaux trông như lơ lửng giữa không trung.
Tầng trên cùng là khu vực phòng ngủ của bố mẹ, con cái. Trong mỗi phòng ngủ, kiến trúc sư bố trí các ô cửa sổ tròn nhỏ và cả cửa sổ tròn lớn hướng về phía thành phố, có đường kính gần bằng chiều cao của bức tường.
Kết nối ba tầng này là phần sàn chuyển động có kích thước 3 x 3,5 mét, sử dụng một piston thủy lực lớn để di chuyển tự do như thang máy giữa ba tầng. Khu vực này đóng vai trò như một trạm cá nhân của ông Jean-François.
Chuyển động của thang máy liên tục thay đổi kiến trúc ngôi nhà, tạo ra một không gian sống năng động và luôn thay đổi. Tùy từng thời điểm và nhu cầu người sử dụng mà nó có thể trở thành một phần phòng khách, bếp hoặc khu làm việc.
Một phần sàn có thể nâng lên hạ xuống như thang máy cho gia chủ bị liệt tiếp cận các khu vực trong nhà.
Thang máy có khả năng tạo ra kết nối mang tính cơ học hơn là kiến trúc. Chính chuyển động đó đã làm biến đổi kiến trúc của ngôi nhà. Đây không phải là một nỗ lực 'giúp đỡ người khuyết tật', mà thực chất, đó là sự chối bỏ tinh tế đối với những gì được coi là ‘khuyết tật’
Thiết kế của Koolhaas hoàn thiện vào năm 1998, nhưng ông Jean-François Lemoine đã qua đời chỉ ba năm sau đó, vào năm 2001. Phần sàn di động không còn được sử dụng để kết nối các tầng, thay vào đó, theo gợi ý của kiến trúc sư, nó trở thành khu vực thư giãn. Nội thất cũng được thay đổi cho hiện đại hơn.
Công ty kiến trúc OMA của Koolhaas đã hợp tác cùng Công ty thiết kế nội thất Paulin Paulin Paulin để tái định hình không gian nội thất của Maison à Bordeaux, dựa trên các thiết kế thuộc “Chương trình Pierre Paulin” của nhà thiết kế nội thất huyền thoại Pierre Paulin (1927-2009).
Sự hợp tác này bắt nguồn từ cuộc gặp gỡ năm 1998 giữa Pierre Paulin và Koolhaas tại lễ khánh thành Maison à Bordeaux. Đến năm 2008, trong một cuộc phỏng vấn, Paulin chia sẻ với Koolhaas và nhà giám tuyển Hans Ulrist Obrist về sự nuối tiếc về dự án “Chương trình Pierre Paulin” – một ý tưởng nhà ở dạng module mà ông ấp ủ từ 1969 đến 1972 nhưng chưa bao giờ được hiện thực hóa.
Trong phòng ngủ chính, OMA lựa chọn ghế dài Face à Face của Pierre Paulin bên cạnh cửa sổ hình tròn lớn nhìn ra toàn cảnh khuôn viên
Pierre Paulin được mệnh danh là nhà thiết kế nội thất huyền thoại của thế kỷ 20, nổi tiếng với những chiếc ghế có màu sắc rực rỡ và các đường cong uốn lượn chẳng hạn như Slice (Lát cắt), Tongue (Lưỡi) và Mushroom (Nấm).
Không chỉ thể hiện một cuộc cách mạng về dáng vẻ, chất liệu hay màu sắc của nội thất, ông còn là người định nghĩa tính thẩm mỹ Pháp vào những năm 1970. Các thiết kế đồ nội thất của ông đã được chọn để trang trí cho Bảo tàng Louvre hay căn hộ riêng của cố Tổng thống Pháp Georges Pompidou và sau đó là văn phòng của cựu Tổng thống Pháp François Mitterrand.
Để hồi sinh không gian bên trong, OMA đã tận dụng tối đa tiềm năng của đồ nội thất và thiết bị, đồng thời tạo ra một bầu không khí thiền định vượt ra khỏi những hạn chế về không gian.
Xem thêm một số hình ảnh của công trình sau khi được biến đổi không gian nội thất theo phong cách của nhà thiết kế nội thất Pierre Paulin quá cố:
Nội dung: Phương Trang
