Có lẽ đến những người vô cảm nhất cũng phải rùng mình khi xem tin tức về vụ chìm ca nô trên biển Cửa Đại bởi tính chất bi thương của nó. Khi ca nô bị lật úp, nước tràn vào, những người gặp nạn mang áo phao nổi lên trong khoang, nhưng do vướng mui kín, không thể thoát ra ngoài dẫn đến chết ngạt khi ca nô bị lật úp. Ngay sau vụ việc này, người ta đã ngay lập tức kiểm tra lại các điều kiện đảm bảo an toàn của người điều khiển và phương tiện: ca nô vẫn còn an toàn kiểm định đến tháng 1/2023; trọng tải toàn phần cho phép với số người có mặt; thuyền trưởng có chứng chỉ chuyên môn phương tiện thủy nội địa hạng 3, đủ điều kiện điều khiển phương tiện; hành khách được trang bị đầy đủ áo phao.
Với những điều kiện như vậy, về cơ bản đã đảm bảo cho một chuyến đi an toàn của các du khách. Nhưng người ta không thể ngờ rằng tai họa lại ập đến theo những cách bất ngờ nhất, không thể tính tới. Đó là việc khi ca nô bị lật, nước tràn vào khoang, và mui kín của ca nô đã trở thành điểm mấu chốt ngăn cản sự thoát nạn của các du khách khi họ cố gắng trồi lên mặt nước. Từ trước năm 2018, người ta thường sử dụng ca nô mui trần có mái che để vận chuyển du khách (SI). Nhưng sau đó, các cơ quan chức năng quy định việc chở khách phải được thực hiện bằng tàu SB (tàu đóng kín bằng mái kiên cố và kính che xung quanh, chỉ có một lối ra vào phía trước) với mục tiêu an toàn hơn nhưng lại trở thành thảm họa.

                                                Ca nô bị nạn đã được đưa vào bờ khám nghiệm – Ảnh Vietnamnet

Đã có nhiều ý kiến đặt ra câu hỏi liệu những chính sách thay đổi đó có thực sự hợp lý hay chưa? Nhưng dường như “chưa thấy quan tài thì chưa đổ lệ”, mọi ý kiến dư luận, người đi biển và thậm chí cả chính quyền địa phương cũng đã bị phớt lờ. Chỉ đến khi các vụ việc hết sức đau lòng xảy ra, sự đã rồi thì người ta mới lật lại vấn đề.

Rồi đó là vấn đề về việc giám sát các quy chuẩn, tiêu chuẩn một cách thường xuyên ra sao? Nếu không thực sự đi tới tận cùng sự việc để thay đổi chính sách thì chúng ta sẽ lại chỉ làm phần ngọn, chứ không giải quyết được phần gốc của vấn đề. Ý kiến của người dân, của hiệp hội nghề nghiệp cần phải được tham khảo một cách kỹ lưỡng bởi họ chính là những người hiểu thực tế hơn ai hết. Đừng để khi sự việc đáng tiếc xảy ra thì chúng ta mới lại tổ chức “rút kinh nghiệm” để rồi sau đó mọi thứ lại “chìm nghỉm” rơi vào quên lãng.

Rõ ràng là chúng ta luôn hướng đến việc nâng cao độ an toàn đối với các phương tiện có khả năng gây nguy hiểm cho con người. Nhưng dù nỗ lực đến mấy thì xác suất rủi ro là luôn tồn tại, chỉ có điều con số này lớn hay nhỏ mà thôi.

Bất chợt, tôi nghĩ đến một loại phương tiện vận tải người và hàng hóa theo phương thẳng đứng, rất thân quen với chúng ta hàng ngày: đó là thang máy. Về cơ bản, phương tiện này có tỷ lệ rủi ro là rất thấp, chỉ là 0.00000015% (tỷ lệ trung bình trên toàn thế giới). Không biết có phải do con số này quá nhỏ bé này đã dẫn tới tâm lý lơ là, chưa thực sự coi trọng vấn đề an toàn thang máy tại Việt Nam hay không? Thực tế, vẫn có hàng chục người thương vong mỗi năm liên quan đến mất an toàn thang máy. Tôi không có đủ khả năng để đánh giá một cách khách quan nhất vấn đề này nhưng có những chia sẻ để độc giả tự đưa ra những nhận định của chính mình.

Đội cứu hộ phá dỡ thang máy để đưa thi thể nạn nhân ra ngoài trong một vụ tai nạn – Ảnh VOV

Thang máy thuộc danh mục thiết bị máy móc có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động, bắt buộc phải kiểm định. Thế nhưng tôi cứ băn khoăn rằng người ta kiểm định thiết bị đặc biệt này có nghiêm túc, tuân thủ đúng quy trình, quy định hay không? Trước kia, khi đi kiểm định xe hơi, thì luật bất thành văn là tài xế thường phải để lại tiền trong xe nhằm “hối lộ” các kiểm định viên, khỏi bị làm khó dễ trong quá trình đăng kiểm. Thiết bị máy móc nào cũng có thể phát sinh lỗi, sai số sau một thời gian hoạt động và để vượt qua yêu cầu đó thì thay vì phải sửa chữa, điều chỉnh lại máy móc thì người ta dùng “cơ chế mềm tiêu cực” như đã nói trên. Vậy đối với thang máy có những bất cập này không nhỉ?

Tôi cũng chẳng biết được năng lực thực sự của những doanh nghiệp đang cung cấp dịch vụ sửa chữa, bảo trì, bảo dưỡng thang máy có hàng trăm trên thị trường. Những doanh nghiệp tên tuổi thì giá đắt xắt ra miếng. Số còn lại thì tôi nhóm chung vào phân khúc thấp với giá nào cũng có, nó phụ thuộc vào việc đàm phán của bạn. Tôi cho rằng, thị trường sản phẩm và dịch vụ thang máy mặc dù còn ít doanh nghiệp tham gia nhưng cũng khá hỗn loạn. Bạn sẽ mạnh dạn lựa chọn doanh nghiệp có tên tuổi, hay gọi một dịch vụ giá rẻ đi chăng nữa thì niềm tin của bạn về cơ bản vẫn chỉ là cảm tính. Chính cái tâm lý này sẽ tác động đến rất nhiều hành vi quyết định mua của bạn mà có thể bạn đã nhầm tưởng bản thân mình đã dựa vào logic lý trí.

Chúng ta ai chẳng muốn trở thành người tiêu dùng thông thái, nhưng thử hỏi với những chiếc thang máy có cấu tạo điện, điện tử, cơ khí cực kỳ phức tạp thì hiểu biết của bạn đến đâu hay chỉ là con số không? Bạn biết chọn lựa dịch vụ dựa vào yếu tố nào để cho một trải nghiệm tốt? Không phải chủ quan nhưng tôi dám chắc bạn cũng khó có đủ cơ sở định lượng.

Càng đi sâu mổ xẻ những vấn đề như vậy, dường như tôi cảm thấy đang rơi vào mê cung do chính mình tạo ra. Và quay trở lại câu chuyện về an toàn thang máy, tôi có một cảm giác khá hoang mang. Những câu hỏi chợt quay cuồng trong đầu: Cơ chế nào để kiểm soát, giám sát các quy chuẩn, tiêu chuẩn an toàn cho thang máy? Chúng ta đặt niềm tin vào tổ chức nào? Nhưng trước hết, tôi tin là tôi cũng như quý vị sẽ trang bị cho mình những kiến thức hữu ích về an toàn thang máy để bảo vệ chính bản thân mình.

Xin được lắng nghe đóng góp, chia sẻ của quý vị./