Những chiếc thang máy được thiết kế mặc định không có nút bấm, không gọi tầng, không chọn tầng muốn đến, không bấm đóng – mở cửa và hàng loạt những quy định nghiêm ngặt “không tưởng” khác như không được nấu ăn, không được dập lửa đám cháy,… đều đã tồn tại và được duy trì rất lâu với người Do Thái vào ngày Sabbaht.

Và những chiếc thang máy như trên còn được đặt hẳn tên riêng là thang máy Sabbath, bạn đã từng nghe nói đến?

Biển thông báo về thang máy Sabbath với chú thích: “Vào ngày Sabbath và ngày lễ của người Do Thái, thang máy này sẽ tự động dừng ở mỗi tầng”

Sabbath (hoặc Shabbos/Shabbat) là ngày nghỉ và ngày thứ bảy trong Do Thái giáo. Chữ Shabbat được phiên âm từ tiếng Do Thái nó có nghĩa là ngày yên nghỉ, nhưng tính đến hiện nay hầu hết tất cả tín đồ công giáo và tin lành cải cách đều nghỉ vào ngày thứ nhất của tuần lễ (tức ngày chủ nhật) theo nguyên tắc trong Kinh Thánh.

Vào ngày này, không chỉ con người nghỉ ngơi mà hàng loạt những hoạt động được cấm thực hiện, gần với mục đích rằng con người cần để thế giới xung quanh được nghỉ ngơi, không hoạt động vì mục đích của con người. Ví dụ như không chỉ quy định không được phép nấu ăn và nướng bánh mà còn không được phép rèn/nung chảy kim loại,…

Cũng dựa trên nguyên tắc này, khi những tòa nhà cao tầng mọc lên và việc đi lại phụ thuộc vào thang máy, những người theo Do Thái giáo đã không thể nhấn nút bấm thang máy vì điều đó được tin là họ đang yêu cầu những nút bấm này hoạt động phục vụ mình. Lựa chọn duy nhất của họ trong ngày Sabbath là đi thang bộ.

Nhưng các nhà sản xuất thang máy “không đành lòng” nhìn khách hàng của mình vất vả như vậy. Họ đã thiết lập chương trình vận hành cho những thang máy dành riêng cho nhóm khách hàng này: thang máy không nút bấm, hay còn được đặt tên là thang máy Sabbath.

Những chiếc thang máy này hoàn toàn không có nút bấm nào, cách thức nó vận hành là đi từ tầng đầu tiên đến tầng cuối cùng và dừng lại ở tất cả các tầng. Mỗi lần dừng tầng, cửa thang máy sẽ mở ra 1 phút để hành khách ra hoặc vào, rồi đóng lại, rồi tiếp tục di chuyển đến tầng tiếp theo. Cho dù thang máy có 8 tầng hay 80 tầng thì cũng vận hành theo duy nhất cách này.

Thang máy Sabbath không có bất kỳ nút bấm nào mà chỉ hiển thị vị trí tầng cabin đang dừng

Tất nhiên, đây là một giải pháp tuyệt vời để những người Do Thái giáo không phải mệt nhọc leo thang bộ mà cũng không vi phạm luật cấm của mình. Vì thế loại thang máy này được lắp đặt phổ biến ở những nhà thờ, những khách sạn gần các địa điểm nhà thờ nơi nhiều người theo đạo Do Thái giáo mỗi cuối tuần đều đi lễ.

Tại mỗi điểm dừng, cửa thang sẽ mở ra đúng 1 phút để người ra người vào, thường xuyên sẽ là cảnh chen lấn để vào được cabin thang bất chấp về tải trọng tối đa và độ an toàn của thang máy, thậm chí cả những thời điểm dịch bệnh virus hoành hành. Vì nếu không, họ sẽ không biết phải chờ đến bao giờ.

Tuy nhiên, bạn biết đấy, khi bình thường việc di chuyển từ tầng 1 lên tầng 8 chỉ mất một phút thì bây giờ họ sẽ mất khoảng chừng là 10 phút, cùng đó là cảm giác chen lấn, chờ đợi mỗi lần cửa đóng rồi mở…

Bảng chỉ dẫn hành trình di chuyển một bảng công tắc của thang máy Sabbath

Những tòa nhà này thường vẫn sẽ có thang máy thông thường cho những người không theo Do Thái giáo sử dụng, như tại một khách sạn gần Nhà thờ, họ lắp đặt 2 thang máy Sabbat và 1 thang máy thông thường. Chiếc thang máy thông thường thì “ế khách” dù đám đông hàng trăm người chen chúc ở sảnh đợi.

Một cô gái theo Do Thái giáo đã chia sẻ tình cảnh dở khóc dở cười của gia đình cô trong kỳ nghỉ Sabbath:

“Bố tôi – người đàn ông đã hơn 80 tuổi đã không đủ kiên nhẫn để chờ đợi và di chuyển trong thang máy Shabbat và ông quyết định leo cầu thang bộ. Khi cửa thang máy mở ra tại một tầng nào đó, tôi và mẹ lại nhìn thấy bàn tay ông đang bám chặt vào lan can và thở hồng hộc, khung cảnh ái ngại không thể nào diễn tả thành lời.

Rồi chính tôi cũng đã mất hết kiên nhẫn và chẳng ngại ngần gì nữa, tôi nhảy vào chiếc thang máy thông thường không người như khách VIP, dù mẹ tôi cố thuyết phục tôi đi thang máy Sabbath cùng bà.

Cuối cùng, mẹ tôi đã chán ngấy với sự tra tấn của thang máy Sabbath và đưa ra quyết định tai tiếng là đi thang máy bình thường với tôi. Khi bà bước vào, một người phụ nữ sùng đạo quen biết bà đã hét lên tên bà trong kinh hoàng: ‘Yehudit!!! Đó không phải là thang máy Sabbath!’

Bị phát hiện, mẹ tôi bỗng chốc trở thành một diễn viên thực thụ, bà giả vờ sốc và bối rối, bà làm điệu bộ như đang cố gắng thoát khỏi chiếc thang máy bị cấm nhưng quá chậm và vụng về nên cánh cửa đã đóng lại trước khi bà kịp ra ngoài.

Ngày càng nhiều người theo đạo đã “đào tẩu” sang thang máy thường – làm trái lại đức tin của họ. Một số người ngượng ngùng. Một số người bất chấp. Một số người, như mẹ tôi, giả vờ không nhận ra.”

Một video quảng cáo hài hước có hình thang máy Sabbath, chú thích có nội dung “Chỉ còn bảy tầng nữa thôi”

Hiện trạng đó ngày càng xảy ra phổ biến và tại một số địa điểm, người ta đã thuê những người bấm nút thang máy thay cho những người theo đạo. Bằng cách đó, họ vẫn được sử dụng sự tiện nghi của thang máy mà không vi phạm quy định của Do Thái giáo về việc bắt những chiếc nút bấm thang máy hoạt động phục vụ mục đích của họ trong những ngày lễ quan trọng và nhiều phép tắc này.

Nhưng có nhiều người cũng cho rằng việc khiến người khác phục vụ mình cũng là không đúng, và những chiếc thang máy không nút bấm, dừng lại và mở cửa tại mỗi tầng vẫn được sử dụng phổ biến ở cộng đồng những người theo Do Thái giáo.