TCTM – Ngành thang máy toàn cầu đang bước vào một cuộc chuyển dịch xanh sâu rộng, khi hàng loạt công nghệ tiết kiệm năng lượng, vật liệu thân thiện môi trường và trí tuệ nhân tạo được ứng dụng ngày càng phổ biến. Từ hệ truyền động tái sinh, động cơ hiệu suất cao đến các hệ thống điều khiển thông minh, xu hướng này không chỉ góp phần giảm phát thải carbon, mà còn nâng cao hiệu quả vận hành và trải nghiệm người dùng, hướng tới các đô thị hiện đại và bền vững.
Theo Statista, mỗi năm thế giới lắp đặt khoảng 1,2 – 1,5 triệu thang máy và thang cuốn mới, đưa quy mô thị trường lên hàng chục tỷ USD, với tốc độ tăng trưởng trung bình 5 – 8%/năm. Trung Quốc hiện là thị trường lớn nhất, chiếm hơn 60% tổng số thang máy mới, nhờ quá trình đô thị hóa nhanh và sự bùng nổ của các công trình cao tầng.
Trong khi đó, Ấn Độ, Trung Đông và Đông Nam Á đang nổi lên như những điểm nóng tăng trưởng mới. Riêng tại châu Âu và Bắc Mỹ, tốc độ lắp đặt mới chậm lại, nhưng nhu cầu cải tạo và hiện đại hóa thang máy hiện hữu theo tiêu chí tiết kiệm năng lượng lại tăng mạnh, trở thành động lực quan trọng thúc đẩy xu hướng thang máy xanh.
Thang máy là một trong những hạng mục đánh giá quan trọng của các chứng nhận công trình xanh
“Theo thống kê của nhiều tổ chức năng lượng, thang máy có thể chiếm tới 5-10% tổng lượng điện tiêu thụ trong một tòa nhà cao tầng. Đây là con số không hề nhỏ, đặc biệt trong bối cảnh các thành phố ngày càng mọc lên nhiều cao ốc. Chính vì vậy, cải tiến công nghệ để giảm điện năng tiêu thụ là ưu tiên hàng đầu” Chuyên gia Chuyển đổi xanh Phạm Hoài Trung – Nhà sáng lập của Azitech & Greengo.
Các giải pháp phổ biến hiện nay bao gồm bộ truyền động tái sinh (regenerative drive) cho phép thu hồi năng lượng khi cabin hạ xuống hoặc giảm tốc; động cơ đồng bộ nam châm vĩnh cửu (PMSM) và máy kéo không hộp số (gearless) với hiệu suất cao, ít tổn hao; cùng hệ thống chiếu sáng LED và chế độ ngủ thông minh, tự động tắt khi không có người sử dụng.
Những cải tiến này giúp giảm tới 30 – 40% lượng điện tiêu thụ, đồng thời góp phần giảm chi phí vận hành cho chủ tòa nhà.
Trong số các doanh nghiệp theo đuổi chiến lược xanh hóa, Tập đoàn Thang máy Orona (Tây Ban Nha) được đánh giá là trường hợp tiêu biểu, khi đây là doanh nghiệp đầu tiên trong ngành đạt chứng nhận ISO 14006 về Eco-design (thiết kế sinh thái), giúp giảm tới 75% mức tiêu thụ điện năng của các dòng thang máy của hãng.
Các giải pháp cốt lõi của Orona như:
– Hệ thống tái sinh năng lượng Orona Grid Regen cho phép thang máy thu hồi điện năng trong quá trình vận hành, đặc biệt khi cabin đi lên với tải nhẹ hoặc đi xuống với tải nặng – động cơ thang máy sẽ tạo ra năng lượng thay vì tiêu thụ nó. Nguồn năng lượng tái sinh này có thể được sử dụng cho các thiết bị khác trong cùng tòa nhà hoặc hoàn trả lên lưới điện, qua đó giúp giảm mức tiêu thụ năng lượng và mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt.
– Động cơ không hộp số tiết kiệm năng lượng, đạt hiệu suất lên tới 90%, thuộc nhóm cao nhất trên thị trường.
– Hệ thống chiếu sáng LED hiệu suất cao, kết hợp tự động tắt đèn cabin, giúp tiết kiệm tới 80% điện năng và kéo dài tuổi thọ thiết bị.
– Chế độ chờ (stand-by) thông minh, làm mờ màn hình, đưa biến tần về trạng thái chờ và tắt quạt khi thang không hoạt động.
Ngay từ giai đoạn thiết kế, thông qua việc sử dụng các chỉ số sinh thái (eco-indicators), mọi tác động môi trường trong quá trình sản xuất, lắp đặt và sử dụng sản phẩm đều được Orona đánh giá một cách toàn diện và chi tiết, nhằm khắc phục các điểm hạn chế về môi trường và liên tục cải thiện tổng thể mức độ tác động, trên cơ sở xem xét toàn bộ vòng đời của sản phẩm.
Thang máy của Orona được kiểm chứng độc lập về mức tiêu thụ năng lượng, phát thải khí nhà kính, sử dụng tài nguyên và các tác động môi trường khác trong suốt vòng đời sản phẩm, từ sản xuất, vận hành đến tháo dỡ, thay thế.
Có thể thấy rằng, xu hướng xanh hóa đang lan rộng trong toàn ngành, khi các nhà sản xuất thang máy lớn đồng loạt đưa phát triển bền vững trở thành chiến lược cốt lõi. Otis tiên phong với thang máy Gen2® sử dụng pin, có thể vận hành bằng năng lượng mặt trời và gió. Tương tự, Kone phát triển công nghệ UltraRope và tập trung tối ưu lưu lượng, tái sinh năng lượng và nâng cao hiệu suất cho các công trình cao tầng.
Những nỗ lực này cho thấy “xanh hóa” không còn là lựa chọn, mà đã trở thành xu thế chung của ngành thang máy toàn cầu. Cuộc đua này không chỉ nhằm đáp ứng quy định môi trường ngày càng khắt khe, mà còn trở thành lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh khách hàng ngày càng ưu tiên các giải pháp bền vững.
Song song với tiết kiệm năng lượng, thang máy thông minh đang nổi lên như một trụ cột mới của quá trình xanh hóa. AI dự đoán lưu lượng cho phép phân tích thói quen di chuyển của người dùng, điều phối cabin hợp lý và giảm các chuyến chạy không cần thiết.
Cảm biến IoT giám sát tình trạng thiết bị theo thời gian thực, giúp phát hiện sớm hư hỏng, giảm chi phí bảo trì và kéo dài tuổi thọ. Bên cạnh đó, điều khiển không chạm qua giọng nói hoặc ứng dụng di động vừa nâng cao trải nghiệm, vừa đáp ứng yêu cầu vệ sinh trong các tòa nhà hiện đại.
“Những công nghệ này không chỉ nâng cao trải nghiệm di chuyển mà còn đóng góp quan trọng vào hiệu quả năng lượng và vận hành tổng thể của tòa nhà, qua đó hỗ trợ các công trình đáp ứng các tiêu chí đánh giá của các chứng nhận xanh như LEED hay BREEAM”, Chuyên gia Chuyển đổi xanh Phạm Việt Anh (Công ty XanhVn) khẳng định.
Trước áp lực từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường, công trình xanh đang trở thành hướng đi tất yếu, qua đó thúc đẩy mạnh mẽ việc ứng dụng các giải pháp thang máy tiết kiệm năng lượng.
Theo Báo cáo Tổng quan Thị trường Công trình Xanh Việt Nam quý III/2025 của Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), đến tháng 9/2025 Việt Nam đã có 683 công trình đạt chứng nhận xanh. Trong giai đoạn 2010 – 2020, trung bình mỗi năm cả nước chỉ có khoảng 30 – 40 công trình được chứng nhận. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2024 – 2025, số lượng công trình xanh tăng gần 20 lần, thể hiện sự thay đổi rõ rệt trong nhận thức và hành động của doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng như cơ quan quản lý.
Sự ra đời của Luật số 77/2025/QH15 về sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả 2010 được đánh giá đã góp phần tạo khung pháp lý mới không chỉ cho vấn đề tiêu thụ năng lượng mà còn cho toàn bộ chuỗi cung ứng vật liệu và thiết bị xây dựng, giúp ngành xây dựng Việt Nam tiệm cận các chuẩn mực phát triển xanh và bền vững quốc tế.
Trong bức tranh toàn cầu, công trình xanh đang phát triển ngày càng mạnh mẽ, tiêu biểu như Singapore đặt mục tiêu 80% công trình đạt chuẩn xanh vào năm 2030. Cùng xu thế đó, thị trường thang máy xanh toàn cầu được dự báo tăng trưởng 6 – 8%/năm trong 5 năm tới, trở thành một phần quan trọng trong chiến lược đô thị hóa bền vững, giảm phát thải carbon và phát triển thành phố thông minh trong tương lai.
Cáp tải sợi carbon siêu nhẹ – cách mạng thang máy cho nhà siêu cao tầng
