Thang máy là hàng hóa nhóm 2, phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy chuẩn, tiêu chuẩn nhà nước quy định. Kiểm định an toàn lần đầu và định kỳ là điều kiện bắt buộc để thang máy đủ điều kiện sử dụng. Nhưng có rất nhiều vấn đề liên quan tới công việc này.
3 người chết, 8 người bị thương nặng trong vụ rơi vận thăng lồng tại công trình thi công trụ sở làm việc của Sở Tài chính Nghệ An năm ngoái là một sự việc bi thảm. Nguyên nhân do đâu?
Theo kết luận của cơ quan điều tra, mặc dù không có thẩm quyền kiểm định đối với loại vận thăng lồng trong xây dựng nhưng công ty cung cấp dịch vụ kiểm định vẫn thuê cộng tác viên kiểm định loại thiết bị này. Người kiểm định không có văn bằng, chứng chỉ, không đủ chuyên môn sâu nên không phát hiện các lỗi của vận thăng và hậu quả thảm khốc đã xảy ra. Ngày 21/1/2022, Tòa án nhân dân (TAND) tỉnh Nghệ An mở phiên tòa sơ thẩm, đã tuyên phạt giám đốc công ty cung cấp dịch vụ kiểm định 4 năm 6 tháng tù, nhân viên kiểm định không có văn bằng chứng chỉ 4 năm tù và giám đốc công ty sử dụng vận thăng lồng 3 năm tù cho hưởng án treo.
Vụ án là bài học cảnh tỉnh đau xót cho cả người tiêu dùng, đơn vị cung cấp dịch vụ và nhân viên kỹ thuật. Nếu không hiểu sâu về kiểm định, không tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn, bỏ qua các công đoạn trong quy trình kiểm định, nhân viên kiểm định thiếu kinh nghiệm, thiếu kiến thức thực tế, thiếu trách nhiệm, thiếu đạo đức nghề nghiệp sẽ gây hậu quả nghiêm trọng. Điều đáng tiếc là vụ tai nạn lẽ ra có thể tránh được nếu các đơn vị, cá nhân thực hiện nghiêm túc các quy định về an toàn lao động… Không hiểu đúng về kiểm định nhiều khi trở thành nguyên nhân của những sự cố thang máy nghiêm trọng, gây ra nỗi đau cho toàn xã hội.
Để kiểm định thực chất, người tiêu dùng cần lựa chọn các đơn vị kiểm định có uy tín, giám sát chặt chẽ nhân viên kiểm định và công việc của họ. Trình độ nhân viên, quy mô doanh nghiệp, thâm niên hoạt động, trang thiết bị hiện đại phục vụ công tác kiểm định, kiểm định tận tâm, chính xác,… là những yếu tố giúp khách hàng nhận diện đơn vị kiểm định có uy tín, có năng lực, làm việc hiệu quả hay không. Đó cũng là những yếu tố giúp người tiêu dùng lựa chọn chính xác đơn vị kiểm định có uy tín, có trách nhiệm.
Theo quy định, khi kiểm định viên tới làm việc phải có Giấy giới thiệu của cơ quan, thẻ kiểm định viên, các giấy tờ liên quan theo yêu cầu của doanh nghiệp, cơ sở sử dụng thiết bị… Người sử dụng dịch vụ kiểm định có quyền giám sát kiểm định viên trong quá trình kiểm định, yêu cầu cung cấp qui trình kiểm định. Trong đó phải ghi chi tiết, cụ thể từng bước thực hiện, tiêu chuẩn so sánh và đánh giá. Chuyên gia cũng cảnh báo, người mua thiết bị cũng không nên lấy việc kiểm định để đánh giá tổng thể chất lượng thiết bị. Kiểm định chỉ là đánh giá tình trạng vận hành của thiết bị tại thời điểm kiểm định, không đánh giá chất lượng thiết bị.
Theo quy định, thang máy thuộc Danh mục máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động do Bộ LĐ-TB&XH ban hành. Việc lắp đặt, kiểm định, sử dụng thang máy được điều chỉnh cụ thể bởi nhiều văn bản luật và dưới luật. Đó là Thông tư số 54/2016/TT-BLĐTBXH quy định quy trình kiểm định QTKĐ: 21-2016/BLĐTBXH, có hiệu lực từ 01/06/2017 đến 14/11/2021. Thông tư 12/2021/TT-BLĐTBXH quy định quy trình kiểm định số QTKĐ: 02-2021/BLĐTBXH, có hiệu lực từ 15/11/2021 đến nay…
Quy trình kiểm định thang máy cần được tuân thủ nghiêm túc
Một nguyên nhân lớn dẫn đến những vụ tai nạn thang máy thương tâm chính là sự lơ là trong công tác thẩm tra, kiểm định kỹ thuật an toàn thang máy. Theo Thông tư số 54/2016/TT-BLĐTBXH, quy trình kiểm định cần được tiến hành đầy đủ, kỹ lưỡng các bước sau:
Bước 1: Kiểm tra kỹ thuật bên ngoài, bao gồm:
– Kiểm tra tổng thể tính đầy đủ và sự đồng bộ của thang máy sau khi lắp đặt.
– Kiểm tra các khuyết tật, biến dạng của các bộ phận, cụm máy (nếu có).
Bước 2: Kiểm tra kỹ thuật, trong đó kiểm tra buồng máy và buồng puli.
Bước 3: Thử không tải và thử tải động. Bước này cũng gồm thử các loại thiết bị báo động, cứu hộ bao gồm thiết bị báo động, bộ cứu hộ tự động ARD, hệ thống SRS, Emcall…
Bước 4: Xử lý kết quả kiểm định
Một trong những nguyên nhân sự cố thang máy là người tiêu dùng và cả đơn vị kiểm định, nhân viên kiểm định coi thường và trốn tránh kiểm định. Có những gia đình, cơ quan, tòa nhà kiểm định chỉ để hợp thức hóa quy trình sử dụng, đối phó với các cơ quan chức năng. Cũng có trường hợp cả chủ nhà và nhân viên kỹ thuật không nắm rõ qui định danh mục các thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về ATLĐ, từ đó bỏ sót các thiết bị không được kiểm định, trong đó có thang máy. Hành vi này dẫn đến tiềm ẩn nhiều rủi ro, mất an toàn khi sử dụng.
Đối với đơn vị cung cấp dịch vụ kiểm định và cán bộ kiểm định, nếu để xảy ra sai sót trong quá trình kiểm định gây hậu quả nghiêm trọng thì chiểu theo các quy định của pháp luật sẽ bị xử lý rất nặng. Trong trường hợp gây chết người, hành vi này được xử lý tại các Điều 128 và 129 Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017. Theo đó, người vô ý làm chết người thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Làm chết 2 người trở lên thì bị phạt tù từ 3 năm đến 10 năm.
Trong trường hợp vô ý làm chết người do vi phạm quy tắc nghề nghiệp hoặc quy tắc hành chính, thì bị phạt tù từ 1 năm đến 5 năm. Phạm tội làm chết 2 người trở lên thì bị phạt tù từ 5 năm đến 12 năm. Còn trường hợp do lỗi của kiểm định viên hay đơn vị kiểm định khiến người tiêu dùng bị thương tích khi sử dụng thang máy mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%, thì bị phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 1 năm… Các trường hợp người sự dụng thang máy không chịu kiểm định khi đến hạn hay thuê kiểm định ẩu gây tại nghêm trọng cũng sẽ bị phát nặng, thậm chí bị truy tố với khung hình phạt cao như trường hợp nêu trên.
Nếu chưa rõ về bất cứ hạng mục công việc nào trong quy trình kiểm định thang máy hoặc cần tư vấn về các vấn đề khác liên quan tới thang máy, bạn có thể đề nghị trợ giúp từ Trung tâm hỗ trợ và tư vấn dịch vụ của Hiệp hội Thang máy Việt Nam (Số điện thoại: 02473099868) hoặc Đường dây nóng của Tạp chí Thang máy (0989761499) để phản ánh.
