TCTM – Trong các không gian các đô thị Việt Nam hiện nay, nhà chung cư cao tầng hiện không còn hiếm gặp. Một mặt, trong bối cảnh dân số tại các đô thị gia tăng “nóng”, các chung cư cao tầng có thể được xem là giải pháp rất hữu hiệu để giải quyết nhu cầu chỗ ở “cực lớn. Bên cạnh đó, chung cư cao tầng cũng là hạng mục công trình quan trọng tham gia kiến tạo hình ảnh và cảnh quan các đô thị hiện đại mới và khai thác tối ưu quỹ đất vàng đô thị Việt Nam. Tuy nhiên, khác với các công trình thấp tầng trước đây, để có được chất lượng và tiện nghi sử dụng tôi ưu nhất cho các công trình chung cư cao tầng phải kể đến vai trò sự đóng góp “không thể thay thế được” của các hệ thống thang máy.
Khi số tầng cao trung bình của các toà nhà chung cư tăng từ 6 – 13 tầng (giai đoạn trước năm 2000) đến 18 – 24 tầng (vào giai đoạn nhưng năm 2010) và 30 – 45 tầng (trong giai đoạn hiện nay), các hệ thống thang máy (bao gồm thang máy và thang cuốn) luôn được xem là hạng mục giao thông chiều đứng rất quan trọng.
Dù các hệ thống thang bộ, luôn phải được thiết kế, bố trí đồng bộ trong môi khối chung cư cao tầng. Việc lắp đặt và sử dụng thang máy được xem như là một chuẩn tiện nghi bắt buộc bởi hiếm có cư dân có thể chấp nhận việc di chuyển từ tầng trệt lên các tầng cao của nhà chung cư cao tầng trong sinh hoạt thường ngày chỉ bằng hệ thống thang bộ, và còn nhiều đóng góp khác.
Khác với kiểu nhà chung cư thấp tầng cũ có mặt bằng dàn trải, trong nhiều năm gần đây các chung cư cao tầng được áp dụng mô hình cấu trúc tháp với hệ thống giao thông đứng gồm các hệ thống thang bộ và thang máy tập trung ở khu vực trục trung tâm. Do đặc thù tầng cao lớn, số lượng các căn hộ nhiều, cư dân bao cả cố định và vãng lai trong các toà chung cư hiện nay đều rất lớn nên các hệ thống thang máy luôn được xem là hệ thống giao thông quan trọng nhất trong toà nhà để đảm bảo kết nối thuận tiện cho người dân từ tầng trệt đến các tầng cao nhất của toà nhà và ngược lại.
Đặc biệt hơn, khi bối cảnh các tai nạn cháy nổ trong các toà nhà chung cư cao tầng tại nhiều nơi đang có xu hướng ngày càng diễn biến phức tạp cả về tần suất xảy ra và mức độ thiệt hại, cùng với các hệ thống thang bộ, các hệ thống thang máy trong toà nhà chung cư cao tầng hiện nay cũng đóng vai trò rất lớn, tham gia đảm đương trách nhiệm quan trọng đảm bảo thoát hiểm và cứu hộ cứu nạn cho số đông người dân trong các toà nhà một cách nhanh chóng, thuận lợi nhất, hạn chế tối đa các thiệt hại tính mạng và tài sản của người dân người dân.
Thêm nữa, khi xu hướng các toà nhà chung cư hỗn hợp đang xuất hiện ngày một nhiều ở các đô thị với đặc điểm khác biệt ngoài chức năng ở của cư dân còn có thêm các không gian chức năng phục trợ như: dịch vụ, thương mại, quá ăn, café giải khát, nhà trẻ, rạp chiếu phim… không chỉ ở khối đế mà còn bố trí tại nhiều tầng hầm quy mô rộng và rất lớn nên các hệ thống thang máy (bao gồm cả thang máy và thang cuốn) đóng cùng lúc vai trò đảm bảo tiện nghi giao thông kết nối cũng như đảm bảo thoát người an toàn, cứu hộ cứu nạn cho người dân khi có tai nạn, cháy nổ xảy ra.
Không gian cảnh quan các chung cư cao tầng xây mới tại nút giao thông Cầu Giấy (Hà Nội), (nguồn ảnh: tác giả và công ty LD Sunjin Việt Nam)
Toà nhà chung cư cao tầng Cầu Giấy Centerpoint (Hà Nội), (nguồn ảnh: tác giả và công ty LD Sunjin Việt Nam)
Thiết kế tổ chức không gian cửa hàng thương mại dịch vụ tiện ích ở tầng đế và bể bơi cao cấp trên tầng mái toà nhà chung cư cao tầng Cầu Giấy Centerpoint (Hà Nội), (nguồn ảnh: tác giả và công ty LD Sunjin Việt Nam)
Trong xu thế hội nhập mạnh mẽ với khu vực và quốc tế, các đô thị Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình thế kỷ 21, trong đó đặt ra rất nhiều các xu hướng mục tiêu phát triển mới mà các công trình kiến trúc dân dụng cần có sự tham gia đóng góp hiệu quả mạnh mẽ, tiểu biểu có thể kể đến bao gồm:
– Phát triển đô thị thông minh (trong đó trọng tâm hướng đến sử dụng các giải pháp quy hoạch và công nghệ hiện đại như Internet Vạn vật (IoT), Trí tuệ Nhân tạo (AI) và Dữ liệu lớn (Big Data) để thu thập, xử lý dữ liệu, từ đó quản lý hiệu quả các nguồn lực, nâng cao chất lượng sống cho người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội bền vững.
– Phát triển đô thị bền vững và tăng trưởng xanh (bao gồm các nội dung trọng tâm như là: đẩy mạnh sự thân thiện môi trường trong quá trình phát triển và vận hành đô thị, thúc đẩy các tiện nghi sống và sinh hoạt xanh của người dân, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, thích ứng và ứng phó hiệu quả với biến đổi khí hậu, chống chịu và phòng chống thiên tai, đẩy mạnh các mô hình kiến trúc xanh, sinh thái, tiết kiệm năng lượng…).
– Phát triển đô thị đáng sống…(với yếu tố trọng tâm là tính tiện nghi và hấp dẫn với cư dân đô thị theo mô hình tổ hợp khu dân cư đa chức năng, gồm khu vực dành cho việc cư trú, thương mại, khách sạn, nhà hàng, bệnh viện, trường học, không gian công cộng, không gian cây xanh và những diện tích phụ trợ khác, có chất lượng tiện nghi sống của cư dân ở mức cao, có bản sắc, có tính kết nối cộng đồng mạnh mẽ…).
Để đạt được các mục tiêu trên, cùng với các công trình kiến trúc khác, mỗi toà nhà chung cư cao tầng với vai trò là một cấu trúc kiến trúc ở quan trọng sẽ chịu trách nhiệm thể hiện vai trò đóng góp cho các mục tiêu trên. Qua đó, vai trò của các hệ thống thang máy trong các toà nhà chung cư cao tầng ngày càng đóng vai trò quan trọng hơn. Cụ thể:
– Các hệ thống thang máy được thiết kế và lặp đặt theo các tiện nghi cao, bố trí thuận tiện kết nối đồng bộ giữa các khu chức năng ở và phụ trợ cho phép tạo nên những toà nhà chung cư tiện nghi, đáng sống.
Cụ thể, theo bộ Quy chuẩn Việt Nam QCVN 04:2021/BXD – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về Nhà chung cư ban hành kèm theo Thông tư 03/2021/TT-BXD yêu cầu: (1) Nhà chung cư, nhà chung cư hỗn hợp từ 5 tầng trở lên phải có tối thiểu 1 thang máy, từ 10 tầng trở lên phải có tối thiểu 2 thang máy và đảm bảo lưu lượng người sử dụng theo tiêu chuẩn được lựa chọn áp dụng; (2) Cần bố trí tối thiểu 1 thang máy cho 200 người cư trú trong tòa nhà không kể số người ở tầng 1 (tầng trệt) hoặc trường hợp tính toán theo số căn hộ thì cần bố trí tối thiểu 1 thang máy cho 70 căn hộ. (3) Tải trọng nâng của một thang máy phải không nhỏ hơn 450 kg. Trong trường hợp nhà có một thang máy, tải trọng nâng tối thiểu của thang máy không nhỏ 630 kg.
Thêm nữa, theo bộ Quy chuẩn Việt Nam QCVN 10:2014/BXD, các hệ thống thang máy trong toà nhà chung cư cao tầng cũng còn phải đảm bảo việc tiếp cận và sử dụng tiện nghi của các nhóm yếu thế như người cao tuổi, trẻ em, người khuyết tật, hạn chế các tai nạn cho nhóm cư dân yếu thế này trong quá trình vận hành và sử dụng.
Đặc biệt, trong xu thế nhiều toà nhà chung cư cao tầng bố trí nhiều tiện ích sinh hoạt phục vụ cư dân trên các tầng mái như bể bơi, vườn cảnh nghỉ ngơi và tập thể dục nhẹ… hay để xe đạp, xe máy, ô tô trong các tầng hầm…, các hệ thống thang máy là hạng mục quan trọng giúp cư dân có thể sử dụng an toàn và hiệu quả tối ưu các tiện ích trên.
Không gian tiểu cảnh cây xanh bon sai, sân chơi, tập thể thao nhẹ thư, giãn tại tầng mái toà nhà chung cư cao tầng Ecohome 3 (Đông Ngạc, Hà Nội) (nguồn: tác giả)
– Các hệ thống thang máy thông minh (với các bộ điều khiển và tự động hoá cao điều khiển tối ưu vận hành theo nhóm tầng và thời điểm sử dụng trong ngày…) cho phép kiến tạo những công trình chung cư cao tầng thông minh và tiện ích. Nút bấm và hệ thống điều khiển cần được đặt ở vị trí thuận lợi cho người khuyết tật sử dụng. Cabin thang máy có tay vịn, hệ thống điều khiển và nút bấm dễ sử dụng.
– Các hệ thống thang máy sử dụng các kế cấu tời nâng hạ cao cấp ít chịu tác động của điều kiện môi trường bên ngoài, có khả năng chống cháy, chống ngạt khói sẽ cho phép tạo dựng các toà nhà chung cư cao tầng an toàn, tiện nghi trước các tai nạn an toàn cháy nổ và thiên tai.
Cụ thể, QCVN 04:2021/BXD quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về Nhà chung cư ban hành kèm theo Thông tư 03/2021/TT-BXD yêu cầu: Đối với nhà chung cư, nhà chung cư hỗn hợp có chiều cao PCCC lớn hơn 50 m hoặc nhà có chiều sâu của sàn tầng hầm dưới cùng (tính đến cao độ của lối ra thoát nạn ra ngoài) lớn hơn 9m, mỗi khoang cháy của nhà phải có tối thiểu một thang máy đáp ứng yêu cầu vận chuyển lực lượng, phương tiện chữa cháy và cứu nạn cứu hộ theo TCVN 6396-72:2010 và TCVN 6396-73:2010. Phải có ít nhất 1 thang máy chuyên dụng có kích thước cabin đảm bảo để vận chuyển băng ca cấp cứu. Kích thước cabin thang máy cần được bố trí đủ rộng, phù hợp với tải trọng và nhu cầu sử dụng của tòa nhà.
Không gian thang máy và thang cứu hoả kết nối trực tiếp xuống tầng hầm để xe chung cư cao tầng Ecohome3 (Đông Ngạc,Hà Nội) (nguồn: tác giả)
Hệ thống thang máy đóng vai trò kết nối quan trọng và cung cấp tiện ghi, tối ưu hiệu quả sử dụng tại không gian thương mại dịch vụ tầng hầm khu chung cư Time City Hà Nội (nguồn: tác giả)
Dựa trên các tiến bộ đổi mới về khoa học công nghệ, các hệ thống thang máy có mức độ tiêu thụ năng lượng trong sản xuất và vận hành vượt trội sẽ góp phần tạo nên các toà nhà chung cư bền vững, thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng.
Cụ thể, thông qua một số hệ thống thiết bị mới động cơ không hộp số (Gearless – Sử dụng công nghệ từ trường vĩnh cửu, giúp giảm hao phí điện năng và tiết kiệm khoảng 30-40% điện năng so với động cơ có hộp số truyền thống), hệ thống biến tần (VFD – Điều chỉnh tốc độ động cơ linh hoạt, giảm tải khi khởi động và dừng, từ đó tiết kiệm 20-30% điện năng và kéo dài tuổi thọ thiết bị), và hệ thống tái tạo năng lượng để giảm tiêu thụ điện (Chuyển đổi động năng thành điện năng để tái sử dụng, một giải pháp hiệu quả đặc biệt cho các tòa nhà cao tầng, giúp tiết kiệm 30-40% điện năng tổng thể).
Ngoài ra, áp dụng hệ đèn LED (tiết kiệm điện hiệu quả hơn đến 80% so với hẹ đèn huỳnh quang thông thường, đồng thời đảm bảo an toàn và sức khỏe), sử dụng bộ điều khiển tự động hoá với chế độ chờ thông minh (Sử dụng cảm biến hoặc bộ đếm thời gian để tự động tắt nguồn khi thang máy không hoạt động, và bật lại khi cần thiết, tránh lãng phí năng lượng),…
Thang máy trong kiến trúc trường học thế kỷ 21
Hệ sinh thái công nghiệp 5.0
Thông tin mới cập nhật
