Mới đây, Ủy ban Tiêu chuẩn Châu Âu đã chính thức ban hành tiêu chuẩn thiết kế mới cho thang máy sơ tán. Tiêu chuẩn về thang máy sơ tán có tên gọi đầy đủ là Tiêu chuẩn EN 81-76:2025 – Yêu cầu an toàn về cấu tạo và lắp đặt thang máy – Thang máy chở người và chở hàng – Phần 76: Sơ tán người khuyết tật bằng thang máy”.

Điều này đánh dấu một bước chuyển mình đáng kể so với các hướng dẫn an toàn phòng cháy chữa cháy truyền thống, vốn chỉ dựa hoàn toàn vào việc sơ tán bằng thang máy chữa cháy có sự quản lý, điều phối trực tiếp của lực lượng cứu hỏa.

Trong nhiều năm qua, thang máy sơ tán (evacuation lift) chỉ được đề cập một cách hạn chế trong các quy định và tiêu chuẩn xây dựng trên toàn cầu. Mặc dù Tiêu chuẩn EN 81-70 hiện hành có đưa ra yêu cầu về khả năng tiếp cận thang máy cho người khuyết tật, nhưng chưa đề cập đến các đặc điểm cần thiết để sơ tán họ trong trường hợp khẩn cấp.

Vấn đề sơ tán người khuyết tật hay cư dân tòa nhà trong trường hợp khẩn cấp là một vấn đề vô cùng cấp thiết. Do đó, tại một số quốc gia châu Âu hay châu Mỹ đã có các tiêu chuẩn hoặc tài liệu về chủ đề sơ tán hoặc tiếp tục vận hành thang máy trong trường hợp hỏa hoạn. Tuy nhiên, những tài liệu này chưa phổ biến rộng rãi và mang tính thống nhất.

Tại một số quốc gia như châu Âu như Thụy Điển, Đức,… việc sử dụng thang máy để sơ tán đã được ứng dụng, tuy nhiên vẫn chưa có tiêu chuẩn chung về nội dung này

Tại Việt Nam, hiện cũng chưa có quy chuẩn, tiêu chuẩn riêng về thang máy sơ tán. Các quy định hiện hành, như TCVN 6396-72:2010, chỉ đề cập đến việc sử dụng thang máy chữa cháy để sơ tán người khỏi đám cháy một cách khá hạn chế.

Cụ thể, mục 5.2.3 của tiêu chuẩn này yêu cầu khi thang máy chữa cháy được dùng để sơ tán người khỏi đám cháy và có sử dụng băng ca/giường… thang máy phải có tải trọng danh định tối thiểu phải là 1.000 kg và kích thước cabin là  rộng 1100 mm x sâu 2100 mm.

Phụ lục A của TCVN 6396-72:2010 lại khuyến cáo: Trong một đám cháy mà các thang máy (khác với các thang máy chuyên dùng để sơ tán) không được dùng như một phương tiện thoát hiểm thì mối nguy đối với những người bị mắc kẹt trong cabin nếu thang máy bị hỏng là rất lớn. Kế hoạch sơ tán người trong tòa nhà nên dựa trên việc sử dụng các cầu thang.

Nhìn chung, về cách thức hoạt động, sử dụng thang máy chữa cháy để phục vụ sơ tán người trong trường hợp khẩn cấp đều chưa được quy định rõ ràng.

Sự ra đời của tiêu chuẩn về thang máy sơ tán sẽ giúp nâng cao đáng kể mức độ an toàn cho các tòa nhà

Tiêu chuẩn EN 81-76:2025 được giới chuyên gia đánh giá là một trong những tiêu chuẩn có tầm ảnh hưởng lớn nhất đối với ngành xây dựng và thang máy trong thời gian sắp tới. Trước đây, các quy tắc truyền thống luôn hướng dẫn mọi người tránh sử dụng thang máy khi có hỏa hoạn. Tiêu chuẩn mới này đã mở rộng khả năng của các kế hoạch sơ tán. Đặc biệt cho người khuyết tật và những tòa nhà siêu cao tầng.

Việc áp dụng tiêu chuẩn mới này sẽ mất một vài năm, nhưng thách thức lớn nhất sẽ là việc xác định số lượng, kích thước và vị trí của thang máy sơ tán trong từng tòa nhà.

Mặc dù có thể dựa vào số lượng người khuyết tật, nhưng cần phải tính toán số lượng những người khác cũng sử dụng thang máy này trong trường hợp khẩn cấp mà không theo kịch bản sơ tán của tòa nhà. Đây sẽ là một bài nhiệm vụ quan trọng mà ngành thang máy và xây dựng cần phải tìm ra lời giải trong thời gian tới.

Liên quan đến những yêu cầu kỹ thuật về thang máy sơ tán, thiết kế tòa nhà theo Tiêu chuẩn EN 81-76:2025 – Phần 76: Sơ tán người khuyết tật bằng thang máy, mời bạn đọc tham khảo: Thang máy sơ tán và các yêu cầu kỹ thuật, phân loại và cơ chế hoạt động

Tiêu chuẩn 81-76:2025 – Thang máy sơ tán và các yêu cầu kỹ thuật, phân loại và cơ chế hoạt động

Cẩm nang thiết kế thang máy bệnh viện: Yêu cầu kích thước, tải trọng thang máy chữa cháy, thang máy sơ tán cho bệnh viện

Vụ tấn công 11/9 thay đổi hoạt động sơ tán tại tòa nhà cao tầng ra sao?