Như đã đề cập trong bài viết “Thang máy rơi tự do 75 tầng, người phụ nữ sống sót kỳ diệu”, vụ tai nạn máy bay B-25 đâm vào Tòa nhà Empire State vào ngày 28/7/1945 đã gây ra một thảm kịch kép: một cú va chạm kinh hoàng trên không giữa bầu trời New York (Mỹ) và một tai nạn rơi thang máy tự do từ tầng 75 chưa từng có tiền lệ.

Trong thảm kịch này, câu chuyện sống sót kỳ diệu của Betty Lou Oliver, một nữ nhân viên vận hành thang máy, đã trở thành một minh chứng đáng kinh ngạc về khả năng phục hồi của con người và hiệu quả của các thiết bị an toàn thang máy.

Tầng 79 Tòa nhà Empire State chìm trong biển lửa

Khi máy bay đâm vào tòa nhà, bà Oliver đang ở cabin thang máy tầng 80 và đã bị hất văng khỏi vị trí của mình, sau đó bị chấn thương và bỏng nặng. Sau khi được sơ cứu, cô được đưa vào một cabin thang máy khác (sau này được xác định là thang máy số 6) để xuống tầng trệt.

Tuy nhiên, khi cửa thang máy đóng lại, nhân viên cứu hộ đã nghe thấy một tiếng động lớn, hóa ra là tiếng cáp thang máy bị đứt – những sợi cáp tải đã bị suy yếu nghiêm trọng do vụ va chạm. Cabin thang máy số 6, lúc đó đang ở tầng 75, đã lao thẳng xuống tầng hầm, một cú rơi hơn 1.000 ft (khoảng 300m). Thật kỳ diệu, bất chấp trải nghiệm kinh hoàng này, bà Oliver đã sống sót.

Bà Betty Lou Oliver trong quá trình điều trị tại bệnh viện

Sống sót nhờ thang máy đứt hết cáp và rơi tự do

Trường hợp của bà Betty Lou Oliver cho thấy, đôi khi sự “thất bại” của các cơ chế an toàn lại có thể dẫn đến một kết quả tốt hơn trong những tình huống vô cùng cực đoan.

Khi động cơ máy bay B-25 lao vào giếng thang máy, nó đã cắt đứt dây cáp của bộ khống chế vượt tốc– bộ phận quan trọng điều khiển hệ thống an toàn, khiến các cơ chế an toàn bị vô hiệu hóa. Sau đó, dưới tác động của vụ va chạm, cáp tải của thang máy số 6 chở bà Betty Lou Oliver tiếp tục bị đứt, dẫn đến việc thang máy bị rơi thẳng xuống đáy hố thang.

Thông thường, trong trường hợp thang máy di chuyển vượt quá tốc độ định mức, nếu cáp của bộ khống chế vượt tốc không bị đứt, hệ thống an toàn của bộ khống chế vượt tốc được đặt trên phòng máy sẽ kích hoạt phanh an toàn và khiến cabin thang máy dừng lại.

Vụ tai nạn làm 14 người thiệt mạng (bao gồm 3 thành viên phi hành đoàn và 11 người ở trong tòa nhà), và làm khoảng 24 người bị thương

Tuy nhiên, giám sát viên của công ty phụ trách lắp đặt thang máy tại Tòa nhà Empire State nhận định rằng, chính việc cáp an toàn của bộ khống chế vượt tốc bị đứt lại là một “may mắn’ trong trường hợp này. Nếu cáp không bị đứt và thiết bị an toàn được kích hoạt, cabin có thể đã dừng lại ở tầng 34 hoặc 35 trong một “giếng thang mù” – tức là một phần của giếng thang không có cửa từ tầng 40 đến tầng trệt cho các thang máy tốc hành.

Việc này sẽ khiến việc tìm kiếm và giải cứu hành khách cực kỳ khó khăn vì phải phá vỡ tường đá cẩm thạch và gạch. Trong trường hợp tương tự, kỹ thuật viên thang máy có thể đưa người sang cabin bên cạnh (thông qua cửa thoát hiểm trên nóc cabin).

Tuy nhiên, trong vụ việc này, cabin số 7 đang bị treo lơ lửng và bốc cháy ở tầng 80. Nếu cabin thang máy số 6 dừng lại và bị cháy lan, bà Betty Lou Oliver có thể đã chết vì ngạt khói.

Lưu ý: Kể từ sự kiện này, một bài học quan trọng đã được rút ra cho ngành thang máy: khi lắp đặt thang máy ở các tòa nhà cao tầng, cáp của bộ khống chế vượt tốc phải được đặt ở phía giếng thang xa nhất so với cửa tầng (nhằm bảo vệ cáp an toàn của bộ khống chế vượt tốc khỏi mọi tác động từ bên ngoài, đảm bảo hệ thống an toàn luôn hoạt động hiệu quả).

Vị trí máy bay đâm vào mặt phía Bắc Tòa nhà Empire State

Cú hạ cánh thần kỳ

Trong những giây phút kinh hoàng, thang máy số 6 rơi thẳng xuống tầng hầm. Áp suất không khí cực lớn đã xé toạc các cánh cửa cabin phía dưới. Betty Lou Oliver đã sống sót một cách kỳ diệu, nằm ở góc cabin phía bảng điều khiển, trong khi phần còn lại bị lấp đầy bởi sắt thép, gạch vụn và các mảnh vỡ từ máy bay.

Cú rơi đã gây ra một sự tàn phá khủng khiếp ở dưới tầng hầm. Trên nóc cabin số 6, ngoài gạch, vữa và các bộ phận máy bay – còn có:

– 3 sợi cáp an toàn 1/2 inch – mỗi sợi dài 2.150 ft (khoảng 655m);

– 8 sợi cáp tải 11/16 inch – mỗi sợi dài 1.050 ft (khoảng 320m);

– 6 sợi cáp bù 5/8 inch – mỗi sợi dài 950 ft (khoảng 289,5m); và

– 5 sợi cáp dẹt loại 32 lõi – mỗi sợi nặng 450 lbs (khoảng 204 kg).

Một bánh xe của máy bay ném bom B-25 được tìm thấy trong hố thang máy ở tầng 79 của Tòa nhà Empire State sau khi máy bay ném bom đâm vào tầng 78 và 79.

Quản lý của công ty thang máy tới kiểm tra hiện trường cho biết sàn bê tông đáy giếng thang “bị nghiền nát như vỏ trứng”. Tất cả sáu dây cáp tải cabin thang máy đều bị đứt, và cả cáp an toàn của bộ khống chế vượt tốc cũng bị phá hủy, điều này có nghĩa là cabin thang máy đã rơi mà không có bất kỳ hệ thống phanh an toàn nào hoạt động.

Khi lắp đặt, các kỹ thuật viên đã từng thử nghiệm phanh an toàn với tải trọng tối đa 3.500 pound (khoảng 1.590 kg) và cho cabin chạy với tốc độ 1.200 ft/phút (khoảng 6,1m/s) từ tầng 10 xuống bộ phận giảm chấn bằng dầu (oil buffer) dưới hố thang.

Trong vụ việc này, ngay khi cáp tải thang máy bị đứt, đối trọng ở gần tầng 50 bắt đầu lao thẳng xuống với khối lượng hơn 10.000 lbs (khoảng 4,5 tấn). Cáp an toàn cũng bị đứt, quật mạnh vào khối giảm chấn dưới hố thang, xuyên qua lớp bê tông dày 12 inch (30,48cm), làm bật tung 30 đinh tán thép đường kính 1 inch (2,54 cm) và phá hỏng hai thanh thép hình chữ C cao 15 inch (38,1 cm) được đúc trong bê tông.

Một thanh thép tròn đường kính 4 inch (10,16 cm), dài khoảng 9 ft (khoảng 2,7m), xuyên qua bê tông, đâm vỡ đường ống nước chính khiến tầng hầm bị ngập. Thanh thép này tiếp tục xuyên qua tường gạch đặc dày 8 inch (20,32 cm) và rơi xuống kho chứa ở tầng hầm.

Khung cảnh hoang tàn, ngổn ngang sắt, thép khu vực hố pit thang máy

Người giám sát của công ty lắp đặt thang máy ban đầu đã được triệu tập để phụ trách công tác sửa chữa. Tổng cộng có 11 thang máy chính bị ảnh hưởng, bao gồm 10 thang máy thuộc nhóm “G”, một thang máy chở hàng và thang máy tháp số 2 phục vụ các tầng cao. Mức độ thiệt hại rất đa dạng, từ việc bị cắt cáp hoàn toàn, cháy rụi, đến hư hỏng cấu trúc do mảnh vỡ máy bay, được mô tả trong bảng sau:

Giữa không gian hỗn độn khu vực hố pit thang máy và tầng hầng, theo các chuyên gia, có hai yếu tố chính đã cứu sống bà Oliver: Thứ nhất, các dây cáp bù treo dưới đáy cabin quấn chồng lên nhau theo hình xoắc ốc ở hố thang máy, hoạt động như một chiếc lò xo khổng lồ đã hấp thụ phần lớn lực va đập khi cabin rơi xuống đáy hố thang.

Thứ hai, trục thang máy và cửa tầng thang máy được thiết kế tương đối kín, khoảng cách từ cabin tới vách giếng thang cũng không quá lớn. Khi cabin thang máy lao xuống với tốc độ cao, không khí bên dưới bị nén lại với áp suất cao, tạo thành một “đệm khí” khổng lồ làm chậm lại quá trình cabin rơi xuống.

Bà Betty Lou Oliver quay lại Tòa nhà Empire State sau 5 tháng xảy ra vụ tai nạn và thậm chí còn đi thử một chiếc thang máy khác.

Bà Oliver đã phải nằm viện nhiều tháng trời để hồi phục. Năm tháng sau vụ tai nạn, khi vẫn đang trong quá trình hồi phục, cô đã dũng cảm quay trở lại Tòa nhà Empire State và thậm chí còn đi thử một chiếc thang máy khác. Bà tiếp tục sống một cuộc đời tươi đẹp và hạnh phúc bên ba người con, bảy người cháu và người chồng Oscar. Betty Lou Oliver qua đời vào ngày 24/11/1999.

Vụ va chạm máy bay vào Tòa nhà Empire State năm 1945 là một sự kiện bi thảm nhưng cũng là một bài học lịch sử quan trọng đối với ngành công nghiệp thang máy và an toàn tòa nhà cao tầng. Thiệt hại đối với hệ thống thang máy là rất lớn và phức tạp, đòi hỏi một nỗ lực phục hồi quy mô chưa từng có. Tuy nhiên, câu chuyện sống sót kỳ diệu của Betty Lou Oliver đã trở thành biểu tượng cho sự kiên cường và là minh chứng sống cho những “phép màu” được tạo ra từ sự kết hợp giữa may mắn và khoa học.

Thang máy rơi tự do 75 tầng, người phụ nữ sống sót kỳ diệu

Vụ tấn công 11/9 thay đổi hoạt động sơ tán tại tòa nhà cao tầng ra sao?